Recensie Nicolas Cheviron en Jean Francois Perouse, Erdogan De nieuwe vader van Turkije (Prometheus 2016) in: Kleio-Historia, nr. 5. (2017)

Recensie Nicolas Cheviron en Jean-François Pérouse, Erdoğan. De nieuwe vader van Turkije? (Prometheus 2016). ISBN 9789044632620, 430pp. €35,00. Mark Beumer Vandaag is het maandag 13 maart 2017 en twee dagen geleden dat Nederland twee Turkse ministers de toegang tot Nederland ontzegde omdat zij campagne kwamen voeren voor president Erdoğan, dit tot grote ontevredenheid van de Nederlandse regering. De landingsrechten van Çavusoglu werden ingetrokken en ook minister van Familiezaken Kaya werd ons land uit geëscorteerd, nadat zij ongewenst toch naar Rotterdam kwam. Het roept de vraag op voor wie zij eigenlijk campagne komen voeren in Nederland. Wie is deze Erdoğan eigenlijk? De nieuwe biografie, vertaald door Mario Molegraaf geeft daar duidelijk antwoord op. In elf hoofdstukken, een epiloog en een naschrift, die allemaal worden geïntroduceerd door een inleidend voorblad, komt de lezer te weten wie deze man is, die zich steeds meer als een dictatoriale sultan gedraagt. Erdoğan heeft in ieder geval een slechte jeugd gehad. Zijn moeder schonk hem maar weinig aandacht en vader was zeer streng en gunde hem geen carrière als professioneel voetballer. Hij moest een echte man worden met een eervol leven. Hier zie ik toch een overeenkomst met Hitler die ook geen liefdevolle jeugd had en eigenlijk kunstenaar wilde worden. Alleen veinsde Erdoğan een universitaire opleiding, omdat deze vereist was om president te worden. Uiteindelijk heeft de Universiteit van Marmaris aangegeven dat hij een hogere opleiding zou hebben genoten. Een andere zaak die duidelijk is, is dat Erdoğan al vroeg in aanraking kwam met de politieke islam en zich sindsdien hier altijd mee bezig heeft gehouden. Hij was al vroeg politiek actief voordat hij zijn AK-partij had opgericht. Daarnaast heeft hij ook nog in de gevangenis gezeten waarna hij in 1996 vrijkwam en even een gematigde houding aannam, maar die waaide al snel over. Steeds meer werd hij zich ervan bewust, door gematigde personen als presidenten, dat de politieke islam aan kracht moest winnen en dat de sharia weer moest worden ingevoerd. Dat zou de scheiding van kerk en staat teniet doen, die Atatürk in 1923 had ingevoerd. Ook zijn eerdere bondgenoot Gülen is tot aartsvijand verworden, die nog steeds veel macht heeft en ook een opstand tegen hem heeft opgezet. De macht van Erdoğan is sterk gegroeid nadat hij tot president is gekozen. Het volk ziet hem als de ideale leider en krijgt dan ook veel steun, hoewel niet iedereen achter hem staat. Europa is iets wat hem irriteert, omdat hij dit als een christelijk bolwerk ziet waarvan je ver moet blijven. Toch heeft hij Europa nodig. Daarnaast speelt nog steeds de kwestie van toetreding tot de Europese Unie, dat nu al helemaal van de baan lijkt te zijn, doordat de Kopenhagen-criteria stelselmatig geschonden worden. Na de vermeende coupe heeft Erdoğan tal van zuiveringen doorgevoerd waarbij rechters, docenten en filosofen worden vervolgd dan afgezet die kritisch zijn ten opzichte van zijn beleid. Zijn toon richting Europa is nog negatiever geworden doordat

Europa de toetreding heeft vertraagd en omdat Europa de coupe niet als staatsgreep ziet. Het idee bestaat dat hij dit zelf heeft gedaan om zo meer stemmen te winnen. Het is in ieder geval nu zo dat deze zelfverklaarde kosmopoliet op 16 april 2017 zijn macht sterk kan vergroten en als legale dictator door het leven kan gaan. Diplomatiek is dit zeer onverstandig. Het is opmerkelijk hoe de zoon van een visser zover heeft kunnen komen met alle vervalsing van feiten meegenomen. Het is daarom belangrijk dat vriend en vijand dit boek goed leest zodat wij weten wie deze man is en wat hem drijft. Prometheus is er goed in geslaagd om een zeer goed leesbare biografie op de markt te brengen die zelfs in Turkije is gepubliceerd.