Industrial Psychology

İŞ VE ÇALIŞMA PSİKOLOJİSİ EĞİTİM ÖDEVİ
1970'li yıllarda Endüstri ve Örgüt Psikolojisine çevrilen İş ve Çalışma Psikolojisinin doğumu 1904 yılında Amerikalı yazar Bryan'ın bir makalesiyle başlamaktadır. Bu yazar, Individual Psychology yerine yanlışlıkla Industrial Psychology yazarak büyümekte olan bir gerçeğe ilk imzasını atmıştır.
Çalışma psikolojisi, eskiden sanayi kuruluşlarında, günümüzde ise çok çeşitli kuruluşlarda uygulanan psikoloji bilim dalıdır. Çalışan kişilerin ruh halleri ile ilgilenir.
Almanya'da çalışma ve iş psikolojisi, Polonya'da psikoteknik ve Fransa'da çalışma psikolojisi olarak isimlendirilen bu bilim dalı, uygulamalarının artık yalnızca sanayi kuruluşlarında değil, çok çeşitli kuruluşlarda yapılması nedeniyle bu ismi almıştır.
Tarihsel dönemine baktığımızda, beş dönem olarak görmekteyiz. Birinci Dünya Savaşı öncesi ve sonrası, Birinci ve İkinci Dünya savaşları ara dönemi, İkinci Dünya savaşı dönemi ve de son olarak savaş dönemi dönemidir
Birinci Dünya Savaşı dönemine baktığımızda, Scott, Münsterber, Cattel ve Taylor bu konuda kitap yayınlamış kişilerdir. Zaten savaşların en büyük yararı endüstri psikolojisine olmuştur. Örneğin, Almanya'ya savaş açan ABD, kısa zamanda insan kaynaklarını en verimli şekilde kullanmalıydı ve orduda yapılması kolay ve zor işleri acil ve adil bir şekilde düzenlemeliydi. Yapılan çalışmalar ve ordu için geliştirilen testler sonucunda, psikoloji ordunun içine girdi. Personelin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi amacıyla hazırlanan Scott testi çok başarılı oldu, hatta madalya bile aldı. ' Journal of Applied Psychology ' ilk sayısını çıkardı ve bilimsel araştırmalar, çalışmalar burada yayınlanmaya başlandı.
Diğer Avrupa ülkelerine baktığımızda ise, bu alanda 1920'den önce yapılmış bazı çalışmalar vardır. Örneğin, L.O Patrizi Modena, İtalya'da 1889'da bir çalışma psikolojisi laboratuarı kurmuştur. 1908 Lahy Fransa'da demiryolu mühendisleri için iş tasarımı ve seçme konuları incelemiştir. İngiltere'de 1918'de Sanayi Yorgunluk Araştırma Kulübü oluşturulmuştur. 1919'da Almanya ve İsviçre'de seçme testleri programları uygulanmaya başlanmıştır. 1920'de Polonya'nın Krakow kentinde Psikoteknik Enstitüsü kurulmuştur.
Ülkemize baktığımızda, Türkiye'de diğer ülkelere kıyasla üniversiteler bu konuyu benimseyip eğitim programlarında ciddi olarak değinmiş değiller. Ülkemizde Hacettepe, Odtü, İstanbul , Boğaziçi ve Kadir Has üniversiteleri psikoloji bölümlerinde ' iş psikolojisi' derslerini vermektedir. İlk kez 1951'de İstanbul Belediyesince ' Psikoteknik Laboratuvarı ' kurulmuştur. Burada amaç, trafik güvenliğidir. Çünkü vatmanların bazı özel yetilere sahip olmadıkları düşünülüyordu. Devlet Demir Yollarının tamir ve yapım atölyelerinin yoğun olduğu Eskişehir'de uygulamalı bir ' Psikoloji Laboratuvarı ' açıldı. Ankara'da 1968'de Fransa ile yapılan iştiare sonucunda ' Psikoteknik Laboratuvarı ' açıldı. Burada işletmelerin eleman seçiminde, işe yerleştirilmelerinde ve terfi işlemlerinde, yani pratik amaçlarla uğraşıldı. Marmara üniversitesinde kurulan ve akademik bir işlem gören ' Örgütsel Davranış ' adlı bir anabilim dalının kuruluşu da ülkemizde gerçekleştirilen diğer bir gelişmedir ve burada çalışanların hemen hepsi psikologtur. Ulusal Psikoloji Kongrelerinde dikkati çeken konular gerek tebliğ gerekse araştırma bölümlerinde sayıları gitgide artan çalışmalar ve araştırmalarla yurdumuzda da endüstriyel konuların ele alındığı ve incelendiği iftihar edilecek bir konudur.
Çalışma psikolojisine dair net bir tanımlama yapılamamakla birlikte, bu sıkıntının temelinde kavramın ülkeden ülkeye ve yazardan yazara farklı yaklaşımla ele alınması yatmaktadır. Çalışma Psikolojisi kavramı daha çok Almanya'da kullanımı yaygın olan İş Psikolojisi (Arbeitpsychologie) kavramına eş anlamlı bir kavramdır. İş Psikolojisi dalının iş ve çalışan arasında sınırlı kalması kavramın içeriğini daraltmaktadır. Bu nedenle çalışma psikolojisi kavramının "İş Psikolojisi" kavramının kapsamını genişlettiği düşünülebilir. Örgüt Psikolojisi ise, örgütte geliştirilen stratejik yaklaşımlar çerçevesinde örgüt ve birey uyumuna odaklanır.
Genel olarak bir tanıma gidilmek gerekirse, Çalışma Psikolojisi, çalışma yaşamında psişik sorunlara yol açan alanları inceleyen, sorunların nedenleri ve çok yönlü etkileri ile çözüm yollarını araştıran, çalışma yaşamı ve çalışan insan arasında sağlıklı ve verimli bir uyum sağlamayı amaçlayan, bu yönde bilgi üretimi için çaba gösteren bir bilim dalı olarak tanımlanabilmektedir.
Günümüze baktığımızda da, çalışanların ilgi, yetenek ve işlerinden beklentileri ya da amaçları ile örgüt amaçları arasında uyumun sağlanması ideal bir istihdam ya da yöneltme ilkesi olarak kabul edilebilir. Bu uyum esasının gerçekleştirilmesi çalışma psikolojisinin başlıca hedefi olmaktadır. Zaten büyük iş veren şirket ve kuruluşlar ve holdingler artık Endüstri ve Örgüt alanına giren uygulamaların ; insan kaynakları, personel müdür ve yöneticileri, teknik müdür ve mühendislikler, planlama müdürü, teftiş kurulu üyeleri, halkla ilişkiler bölümü ve genel müdürler gibi merciiler tarafından yapılmaları ve bunların çoğunun psikologları bir ya da diğer şekilde kullanmaları artık neredeyse alışılagelmiş hale gelmiştir.
Saygılarımla
İpek Işıkcı