Hakas Destanı Altın Cüs

Kahramanlık Destanları : 1 - AY HUUCIN Çiri pastap pütken soc;nda, Çis-pağırlar tabii turğah tus polğan. Azırlap ahhan suğları Atığıp kilip ahhlapçadadır. Ah tirektin salaaları Uzunnaan ösklep parğan sin polğan. Abıdılıp kilip atığıp, Hanım talay ahçadadır, Hanım talaynı hastada Halıh çon çurtapçadadır. Siliğ aalnıñ alnında Sınnañ pözik Hanım sın. Ağıp tüsken Hanım talayğa, Azırlap parıp, sazıl parğan. Hanım sın talayğa çitken çirinde Toğıs hırlığ Hızıl hayazı nar, Hanım sınnın ol sarinda Humnığ cazı saylal turadır. Humnığ çalbah çazızmda Hadarğan mal çayıla tüs parıbıshan. Urğap ös parğan köp malı, Uluğ çazaa sııspin çathandağ. Hadarğan malınıñ eezi, Halıh çonnıñ hanı-pigi Attañ çazağ his kizi, Ah hır saap parıbıshan Çabal sıraylığ his kizi, Üstünde uluğı çoh polğan hıstıñ , Altında kiçigi par. Toğıs hulas sunnığ Han pozırah attığ Altı çasha çit parğan Han Mirgen tunmazı par. Hadarğan çahsı malnıñ Sanın albaan Han Mirgen, Halıh çonğa çarğı salbaan, Uluğ aalnı aralap Olğannarnañ oynap çöredir. Olğannarnañ oynap çörer Sini irtis tee parğan, Hıstar-oollarğa aralaspin, Han Mirgen pastır çöredir, iki nüne holın suğıbızıp, İr-çahsı pastır çöredir. İrten sıhhan Han Mirgen İirde aylan nanadır. Çabal sıraylığ His Han çacazın Çadığ çathanıñ köre çoğıl, As çip,çadıbızadır, Atar tañ atsa, tur kiledir, Homay püdistig His Han çacazı, Aylanıp, ibirilip turadır. Altın stolda azı-suu Pulaza-sazıza turçadadır. Arığlanıp-siliglenip, Han Mirgen Altın stol kistine odırıbızadır,

Yeryüzü oluştuktan sonra, Kızıl bakırlar oluştuğu zaman imiş. Ayrılıp akan suları Coşarak gelip akıyor. Ak kavak dallarının Uzunca büyüdüğü zaman imiş. Kıvrılıp coşarak gelip, Hanım ırmak akıyor, Hanım ırmak kıyısında Halk, oymak yaşıyor. Güzel obanın önünde Zirveden yüksek Hanım zirve, Akıp giden Hanım ırmağa, Çat allanıp yayılıyor. Hanım zirvenin ırmakla birleştiği yerde Dokuz zirveli Kızıl kayası var, Hanım zirvenin o yanında Kumlu yazı uzanıyor. Kumlu geniş yazısında Otlatılan mal yayılmış. Yayılıp büyüyen çok malı, Geniş yazıya sığmıyor gibi. Otlatılan malın sahibi, Halkın boyun hanı beyi Attan yaya kız kişi, Saçları ak kır olmuş Çirkin yüzlü kız kişi, Üstünde büyüğü yokmuş kızın, Altında küçüğü varmış. Dokuz kulaç boylu Han boz atlı Altı yaşına ulaşmış Han Mirgen kardeşi varmış. Otlatılan iyi malın Sayısını saymamış Han Mirgen, Halkı, boyu yönetmemiş, Büyük oba arasında Çocuklarla oynayıp duruyor. Çocuklarla oynayacağı Çağı da geçiyormuş. Kızlara oğlanlara karışmadan Han Mirgen yaşıyor, İki yenine elini sokup, Er güzeli yaşıyor. Sabah çıkan Han Mirgen Akşam eve dönüyor. Çirkin yüzlü Kız Han ablasının Gece yattığını görmüyor. Yemek yiyip yatıyor, Atacak tan atınca kalkıyor, Kötü yaratılışlı Kız Han ablası, Çevrinip dönüp duruyor. Altın masada aşı suyu Saçılmış bulaşmış duruyor. Arılanıp durulanıp Han Mirgen Altın masa başına oturuyor,

As pazı as çip, Suğ pazı suğ izip, Suulazıp odırçadadırlar. İzebi çoh Han Mirgen Çacazmın onnap odıradır: Çabal sıraylığ His Han çaçazı Çabal püdistig polğan. Arba uliinca harahtığ polâdır. Çip, çoonınca harıhtığ poladır. Ahsın körze Han Mirgen, Hulah töske çitire Açıl parğan odır. Han Mirgen hadarğan malnıñ Sanın alarga tibeen, Halın çonğa çarğı salarğa surınmaan. His Han tuñmazınıñ soonda, Parça nimezin türe tudıp, Türe haap aylançadadır. Haraağı tünge tüs parza, Han Mirgen uzubızadır. His Han, hıs-çahsızı, Hara hırnazın hatanıp, Haraağı tünge sıh parıbıshan, Ah payzafi ibniñ alnında, Aylanıp, oñ nap turadır: Hadarğan çahsı malı Halın çohsağa tüs parğan. Harağı silig çonı Halın uyğaa sabıl parğan. Ala polğan harahha Aylanıp nime körinmeen, iki polğan hulahha Pir nime istilbeen, Odırcañ çiri par, Ağaa, kilip, odırıbıshan. idi tıñnanıp odırğanda, Haydar-haydar ırahhı çirde Attıñ tigirti tigirep tohtapçadadır. Atar tañnıñ alnı pol parılbıshan, Aylanıp, ibge kirgen. Sarğalıp kilip tañ athanda, Sustalıp çadıp kün sıhhan. Kögerip kilip tañ athanda, Köstelip kilip, kün sıhhan. Çadıp, çadığı hanğanda, Çalbah tözekteñ tur kiledir Han Mirgen, Uzup, uygu toozılğanda, Uluğ tözekteñ turğan Han Mirgen. Arığlanıp, ir-çahsı Altın stolnıñ kistine odırdı, As çip, suğ içip odırğan. idi odırıp odırğanda, At tigirti tigirebisken, Hatığ tuyğahtığ at çahsızı, Tigrep, sabıl kiledir. Hatığ naahtığ ir-çahsı Irlap-köglep kilçedir. Irahhı attıñ tigirti Çağın tigirep kilgen, Irahhı alıptıñ sağbazı Çağın sabıl kilgen.

Baş yemekten yemek yiyip, Baş sudan su içip, Sohbet edip oturuyorlar. Korku bilmez Han Mirgen Ablasını dinleyip oturuyor: Çirkin yüzlü Kız Han ablası Kötü yaratılmıştı. Arpa büyüklüğünde gözü vardı. İp kalınlığıında burunlu idi. Ağzına baktığında Han Mirgen, Kulaklarına kadar Açılmış duruyor. Han Mirgen otlatılan malın Sayısını bileyim dememiş, Halka boya hükmetmek istememiş. Kız Han kardeşinin ardında, Her şeyini dürüp tutarak, Dürüp kaparak dönüp duruyor. Karanlık geceye dönünce Han Mirgen uyuyor. Kız Han, kız güzeli Kara derisini kuşanıp, Karanlık gecede dışarı çıkmış, Ak saray evin önünde, Dönüp düşünüp duruyor: Otlatılanı güzel malı Derin uykuya yatmış. Gözü temiz halkı Derin uykuya dalmış. Çıplak olan göze Dönüp bir şey görünmüyor. İki olan kulağa Bir şey işitilmiyor. Oturacak yeri var, Oraya gelip oturuyor. Böyle dinleyip otururken, Çok çok uzaklardan Atın tıkırtısı duyuluyor. Atacak tan zamanı gelmiş, Dönüp eve girmiş. Sararıp tan atınca, Parlayıp gün doğmuş. Göverip tan atınca, Közlenip güneş doğmuş. Uyuyup uykusu kandığında, Geniş döşekten kalkıyor Han Mirgen, Uyuyup uykusu bittiğinde, Büyük döşekten kalkıyor Han Mirgen. Temizlenip er güzeli Altın masa başına oturmuş, Yemek yiyip, su içip oturmuş. Böyle oturup dururken, At tıkırtısı duyulmuş, Sert toynaklı at güzeli, Tıkırdayıp yönelmiş geliyor. Sert yanaklı er güzeli Şarkı türkü söyleyip geliyor. Uzaktaki atın tıkırtısı Yakından tıkırdayıp gelmiş, Uzaktaki alpın işareti Yakına gelmiş.

Silig turğıshan ayah-hamızı Soolazıp turıbıshan, Hırda turğan hazannarı hızıhtas turadır, iki hanndas stol kistinde Tırmanıp odırbıshannar. Sınnan pözik Hanım sınğa Sığara oylap kiledir, Arğalığ sınnıñ üstünde Aran çula attı tohtathan, Aran çula tohtaan soonda, Ay-purğun tüs turadır. Hıyğılabızar tip sağınğan His Han, Alıp kizi hıyğılabaan, Arğal çon hıyğılabıshan: "At aspas çirdeñ at astı Aran çula Hara küreñ at. Alıp inmes çirdeñ Alıp in kiledir, Tamğazı pasha Hara küreñ at, Talaazı pasha alıp kizi. Altı tazor as artın salğan, Altı sileke idi suulbalap salğan". Anı istip, His Han, Altın stoldañ turıbıshan, Hamah tüñderil turadır his kiziniñ , Harah çılay turadır. Arğal çonnı arali Ah ib alnına çitken, Attañ tüzip ir-çahsızı Adın çeçpee palğaan, Ah payzañ ibge, aylanıp, kir kiledir, Altı tazor arağazın Alıp kizi tudına kirgen, Altı silekeziniñ idin Izikte turıp, izennezibisken, Mindi salıp mindilezibisken. Çabal sıraylığ His Han Tör tözekte odırıbıshan, Paspah suğına odırıbıshan. Uluğ stolnıñ kistinde odırıp, Han Mirgen izen nandırğan, İr sinine çitpeen İr-çahsı, aylan kilip, Altı silekeziniñ idin, Altın stolğa sal turadır. Altı tazor arağazın Altın stol azağına çölebisken, Altın stolnı azıra, Hatap izennezip, hol tuthan. İr-çahsızı Han Mirgen: "İzen-izen!"-tip turadır. Naa ösken ir-çahsızı: "İrkem Han Mirgen,-teen, Anan aylan parıp, Çaça kizi",-tip, hol tuthan. Çabal sıraylığ His Han Hol tudar-tutpas polip tuthan, Homay püdisig His Han Hıı-pazı çoh toğashan, İzen-mindi irtkende, Üstünzarhı sireege odırğan.

Silkelenen kap kaçağı Takırdayıp duruyormuş, Ocakta duran kazanları takırdıyor, İki kardeş masa başında Dinleyip oturuyorlar. Zirveden yüksek Hanım zirveye Çıkmaya koşup geliyor, Ormanlı zirve üstünde Yiğit atı durdurmuş, Yiğit at durduktan sonra, Boran, fırtına kopuyor. Bağırır diye düşünmüş Kız Han, Alp kişi bağırmamış, Halk oymak bağırmış: "At aşmaz yerden at aştı, Yiğit Kara kızıl at. Alp inmez yerden Alp inip geliyor, Damgası başka Kara kızıl at, Yaratılışı farklı alp kişi. Altı tulum içkisini yüklenmiş, Altı koç etini kurutmuş." Onu duyup, Kız Han, Altın masadan kalkmış, Alnı kırışıyor kız kişinin, Gözü kısılıyor. Halkın arasından geçerek Ak ev önüne ulaşmış, Attan inip er güzeli Atını direğe bağlamış, Ak saray eve dönüp giriyor, Altı tulum içkisini Alp kişi tutarak girmiş, Altı koç etini Kapıda durup selâmlamış, Merhaba deyip merhabalaşmış. Çirkin yüzlü Kız Han Baş köşe döşeğinde oturmuş, Bağdaş kurmuş oturuyor. Büyük masa başına oturup, Han Mirgen selâmlaşmış, Er çağına gelmeyen Er güzeli dönüp gelerek, Altı koçunun etini, Altın masaya salıyor. Altı tulum içkisini Altın masa ayağına yaslamış. Altın masayı geçerek, Yeniden merhabalaşıp tokalaşmış. Er güzeli Han Mirgen: "Merhaba, merhaba!" deyip duruyor. Yeni yetme er güzeli: "Sevgili Han Mirgen, demiş, Sonra dönüp yürüyerek, Abla kişi" deyip elini tutmuş. Çirkin yüzlü Kız Han Eli tutmaz oluncaya kadar tutmuş, Çirkin yaratılmış Kız Han Uzunca tokalaşmış, Selâm merhaba bitince, Yukardaki tahta oturmuş.

Anañ aylan tur His Han, Altın stol tartıbıshan, Abanarçı as salğan, Abanarçı suğ turğıshan: "Aallap kirgen aalcı, Aylanıp odırıñar as çirge",-teen. İzirigi uluğ pol parıbısftan ir kizi Altın stol kistinde odırıbıshan, His Han, aylan kilip, Tözegine odınbıshan. iki ool, aarlazıp, iki ool sıylazıp turadır. Annañ -mınnañ as alıp, çip, Alıp kizi tur çöribisken. Altı aylanıp, ibirilip, Ala tozarın talabıshan, Ala saraazm pozı alıp, Küülede-saalada ur turadır: "îrkem-kincem Han Mirgen, Alıbızıñ ar".-tip turadır. As ispeen Han Mirgen Alıbızarğa sağınğan. Çabal sıraylığ His Han Aba çili harlap turadır, Ala parıs çili narsılabıshan: "Ahsıniñ südi araalah, Arğazı-moynı hathalah, Araçon as izerge çitkelek, Nime iderge tut turzar?" Ködiribizerge hınğan Han Mirgen, Tohtabıshan, horığıp. Anañ , aylan kilip, alıp kizi: "Çaça kizi, alıbızıñar", tip, Alnında tur salğan. Çabal sıraylığ His Han Hol-azağınan çağın itpin turadır, Amzabaan azın: "Andağ nimeni ize çoğılbm, Suhsaanda, isçeñ as nimes, Suhsabaam, ispespin". Alnında turıp, aldanıp, Alıp kizi izirtip polbaan. "Isken kizi pozıñar iziner, Çeen kizi pozıñar çiner" Tip tapsap turadır. Azahta turıp, ala saraazın Alıp kizi pozı izibisken, Altı torsığında azı-suu Abanarçı çathlap halğan, Hayzı polza tazorında, Tübinde le polğan. Anañ aylanıp, stol kistine odırıp, As pazı as çip, Suğ pazı suğ isken. Çabal sıraylığ His Han Odırğanınañ surğan: "Haydağ çirde çirligzer, Haydağ suğda suğlığzar? Ada-iceñer kem polğan? Adı-solañar noo polğan?

Sonra dönüp Kız Han, Altın masa çekmiş, Biraz yemek koymuş, Biraz su koymuş "Misafir gelen konuk, Dönüp oturunuz yemeğe." demiş. Esrikliği çok olan er kişi Altın masa başına oturmuş, Kız Han, dönüp gelerek, Döşeğine oturmuş. İki oğlan, birbirini ağırlayıp, İki oğlan sohbet ediyorlar. Şundan bundan yemek alıp yiyerek, Alp kişi kalkıp yürümüş. Altı dönüp, çevrinip, Ala tulumunu açmış, Ala kadehini kendi alıp, Fokur fokur dolduruyor: "Sevgili kardeşim Han Mirgen, Alınız" -diyor. İçki içmeyen Han Mirgen Almayı düşünmüş. Çirkin yüzlü Kız Han Ayı gibi böğürüyor, Ala pars gibi kükrüyor: "Ağzının sütü kurumamış, Sırtı boynu sertleşmemiş, İçki içecek çağa gelmemiş, Niçin sunuyorsunuz?" İçmek istemiş Han Mirgen, Vazgeçmiş korkarak. Oradan dönüp gelerek alp kişi: "Abla kişi, alınız" deyip, Önünde durmuş. Çirkin yüzlü Kız Han Eli ayağıyla itelemiş, Tatmamış içkisini: "Böyle şeyi içmem ben, Susayınca içecek içki değil, Susamadım içemem." Önünde durup, yalvarıp, Alp kişi içirememiş. "İçecekseniz kendiniz içiniz, Yiyecekseniz kendiniz yiyiniz." Diye cevap veriyor. Ayakta durup, ala kadehini Alp kişi kendi içmiş, Altı tulumundaki içkisi, Azıcık kalmış, Nasılsa tulumunun, Dibinde azıcık kalmış. Oradan dönüp, masa başına oturup, Baş yemekten yemek yemiş, Baş sudan su içmiş. Çirkin yüzlü Kız Han Oturduğu yerden sormuş: "Hangi yerde yeriniz var, Hangi suda suyunuz var? Atanız anneniniz kimdir? Adınız sanınız nedir?

Alın ideeñer at çili tolğap, Tüp ideeñer sırıp hahtırıp, Astığ-suğhğ Irah pa, çağın ma parçazar?" Odırğanınañ anda çoohtabıshan. Alıp kiziniñ izirigi .. Ulam na uluğ pol panb^shan. Aar-peer mondılıp, Anda çoohtabıshan: "Adam çahsı çiri Ağıldañ ırah halğan, Icem silig çurtı İsten nah çat halğan. Kök sınnıñ altı çirde Adam çurtı polar, Kök talay hazında Icem çurtı polar. Toğıs hulas sunnığ Tigir öö kök pora attığ Kün Han pabalığbın, Arığ silig Kögil Arığ Icelig polarbın. Toğıs hulas sunnığ Hara küreñ attığ Kün Han palazı Kün Töñis Han adı-solam, Adadañ hada sıhhanda Anğ-silig tuñmam par Altı çasha çit parğan Kün Anğ tuñmam. Irah-çağın daa haydar pararçıhpın? Çayaan salğannañ pu çirde Çazınğan nime pir dee çoğıl. Huday hoshannañ çarıh altında Hudılğan kizi çoğıl. Mınnañ mındar çir hırinda Tigir tözi çirde polar Sarığ sınnıñ altında, Sarığ talay suğ hazında, Hadarğan malnıñ eezi, Halıh çonnıñ hanı-pigi, Toğıs hulas sunnığ Ah saraatığ Pay Sarığ hannıñ çurtı. Pay Sarığ hannıñ Palazı Salacın Anğ Uluğ huday hoshanım, Çayaan-huday muurğanım. Pay Sarığ Hannıñ palazın Alarga tizem, pabam Kün Han Hındırbinçadır: Pay Sarığ Hannıñ çiri Çir çabızı çirde tip, Körinmes ayna çolında Körinmester köp aylançadır. Adam Kün Hannañ , ardazıp, Arottas kildim. Çirde-suğda hul çoğıl, Çurtir çir tabılar. Am parçadırbın çir çabızı çirge -

Ön eteğinizi at gibi dolayıp, Arka eteğinizi vurup düşürüp, Aslı sulu Uzak mı yakın mı gidiyorsunuz?" Oturduğu yerden konuşmuş. Alp kişinin esrikliği Çok fazla artmış. Oraya buraya yalpalayıp, Orada konuşmuş: "Atamın güzel yeri Akıldan uzaklaştı, Annemin güzel yurdu Usumdan uzaklaştı. Gök zirvenin altında Atamın yurdu vardı, Gök ırmak kıyısında Annemin yurdu vardı. Dokuz kulaç boylu Gök renginde gök bora atlı Kün Han babalıyım, Arı sili Kögil Anğ Anneliyim. Dokuz kulaç boylu Kara kızıl atlı Kün Han çocuğu Kün Tönis Han adım sanım, Atamdan birlikte doğduğum Arı sili kardeşim var Altı yaşına ulaştı Kün Arığ kardeşim. Uzak da yakın da her yere giderim? Yaratan gönderdi buraya, Saklayacak bir şey de yok. Huda'nın yazdığından yeryüzünde Kurtulan kişi yoktur. Buradan ötede yeryüzünde Göğün ufku yerde olacak Sarı zirve altında, Sarı ırmak su kıyısında, Otlatılan malın sahibi, Halkın boyun hanı beyi, Dokuz kulaç boylu Ak sarı atlı Bay Sarı Hanın yurdu. Bay Sarı Hanın Çocuğu Salacın Arığ Ulu Huda'nın koştuğu, Yaratıcının yazdığı Bay Sarı Hanın çocuğunu Almak istedim, babam Kün Han Razı olmadı: Bay Sarı Hanın yeri Yer engini yerde deyip, Görünmez şeytan yolunda Görünmezler çok dolaşır. Atam Kün Hanla bozuşup Ayrılıp geldim. Yerde suda kul yok, Yaşayacak yer bulunur. Şimdi gidiyorum yer engini yere

Hara Hannañ Pora Han çirine. Hara Hannıñ hızı Hara Ninci-silig his, Pora Hannıñ palazı Pora Ninci Pögimi çoh çahsı his. İrkem-kincem, Han Mjrgen, Andar parıbızaañ ma?! Hara Ninciniñ , Pora Ninciniñ Hayzın hınzah, alarzıñ , Silig nimezi halza, Min alğaybın za anzın". Han Mirgen, ir-çahsızı, Hat alarga sağınğan, Homay sıraylığ, Homay püdistig His Hanzar Hılçañnap kör turadır, Han Mirgen, ir-çahsızı, Tapsabızarğa mañnanmaan. Aba çili hıs-çahsızı Harlap kürlebisken. Ala parıs çili parsılap turadır: "Parıp odırğan çahsı çiriñerge Parıbızıñar, Kün Töñis han! Kizi alarga çitpeen nimeni Kökidip çörçedirzer!" Kün Töñis Han körze, Uğaa horğıstığ odırçadır. Pörik-meleyin haap, Han Mirgenge harah hızıbıshan, Aylanıp, sıh çöribisken. İrek-turah polip, ir-çahsı, İzebi çoh Han Mirgen, Aylanıp sıh kilze Kün Töñis Han İb alnında pastır çör. "İrkem-kincem Han Mirgen Parıbızaañar,-tip turadır, Arığ-silig iki piçe Atha-sabğa sıhçadırlar. Çalısızın sin alarzıñ , Çabalm min alarbın". Han Mirgen çoohtabıshan: "Çabal sıraylığ His Han çaçam Pozıdarğa hınminçadır. Surın köriñer, kirip, pozıtsın, Pozıtsa, parıbızarbıs". Altı aylanıp, Han Mirgen Ah ibge kir kilgen, Tözeginde çacazı Tüñderil parğan odır, Tağ çili kööp parğan, Talay çili tas parğan. "Çaça kizi His Han, Kün Töñis hannañ panbızim? Arığ-silig iki piceniñ Siliin tallap al kilerbin". Haydar-haydar His Han harlabıshan, Haydar-haydar kürlebisken: "Hat alarga hınzañ , Han Mirgen, hat tabılar! Hayda polza han çoğıl ba?

Kara Hanla Bora Han yerine. Kara Hanın kızı Kara Ninci temiz kız, Bora Hanın kızı Bora Ninci Tarif edilmez güzel kız. Sevgili kardeşim, Han Mirgen, Oraya gidelim m? Kara Ninci'yle Bora Ninci'nin Hangisini seversen alırsın, Güzel olanı kalırsa, Ben de onu alırım." Han Mirgen, er güzeli, Kadın almayı düşünmüş, Çirkin yüzlü, Çirkin yaatılışlı Kız Hana Dönüp bakıyor. Han Mirgen, er güzeli, Seslenmeye kalmadan, Ayı gibi kız güzeli, Bağırıp böğürmüş. Ala pars gibi kükremiş: "Gideceğiniz güzel yere Gidiniz, Kün Tönis Han! Evlenme zamanı gelmemişi Kışkırtıyorsunuz!" Kün Tönis Han baktığında Çok korkunç oturuyor. Börkünü eldivenini kapıp, Han Mirgen'e göz kırpmış, Dönüp çıkıp gitmiş. Bir müddet geçtikten sonra er güzeli, Korku bilmez. Han Mirgen Dönüp geldiğinde Kün Tönis Han Evin önünde yürüyor. "Sevgili kardeşim Han Mirgen, Gidelim, diyor, An sili iki kız kardeş Ünlenip şöhret buluyor. Güzelini sen alırsın, Çirkinini ben alırım." Han Mirgen konuşmuş: "Çirkin yüzlü Kız Han ablam Göndermek istemiyor. Girip rica edin, bıraksın, Bırakırsa gideriz" Altı kez dönüp, Han Mirgen Ak eve girip gelmiş, Döşeğinde ablası Dönmüş oturuyor, Dağ gibi yükselmiş, Deniz gibi taşmış. "Abla kişi Kız Han, Kün Tönis Hanla gideyim? Arı sili iki kız kardeşin, Güzelini seçip getireyim." Kız Han böğürmüş, Kız Han kükremiş: "Kadın almak istiyorsan, Han Mirgen, kadın bulunur! Her yerde han yok mu?

Handa-pigde his par. Hara Nincineñ Pora Ninci Aarhı aynanañ pir tilligler. İzebi çoh iki piçe İrlik aynanañ pir tamahtığlar". His Hannıñ harlap turğanım istip, Kün Töñis Han horıhhan, Kök porazına altanıp, çörisıhhan, Aal tobırapanp, Arğalığ sınnı as parğan. Kün kirizin köre, Kün Töñis han oylat parıbıshan, Irah çirde at-çahsızı, Iılap, çit çöribisken. Hadarğan malnıñ sanın alar çoğıl Han Mirgenneñ His Han, Arğalığ çonğa iki harındas Çarğı-ülgü salbaannar. Pir kün iirde Han Mirgen çadıp uzaan. Haraağı tünge tüs parıbıshanda, His Han timnenip sıhhan, Haraağızı aynıp parğan, Odırar çirine odırıbıshan, Çir-çalbahtıñ üstün Tıñnanıp odırçadadır. Çarıh tigirniñ altın Harap kör turadır, Pir nimeni His Han ispeen, Pir nimeni odırıp körbeen, Ah ibge kirerge sağıs salğan. Haydağ çirde haydağ nime inelip, Haydağ çirde haydağ nime çobalıbıshan: Odırcañ çahsı çirine Odırıp tıñ nanıbıshan. Uluğ aalnıñ kistinde Kirim sın turçadadır, Kirim sınnıñ ortı olığında Tastığ hır polğan, Noo-noo nime anda inelip, Tastığ hırda anda çobalıbıshan: "Çabal sıraylığ His Hannıñ Çazaa toldıra malı östi, Sürigde parçathannarın Körem me, körbessim me?-tip turadır. His Han pray nimeniñ tilin pilgen, Pray nimeniñ tilin oñarılğan. Çılnıñ töreen palalarım Çılnıñ tipsepçe hadarğan malı. Körip turza His Han, Kileski çobal tur. His Han anı tañnap, His Han anı çapsaan: "Hurt-hoosha daa Pala küs poltır!" Tas oçığı talalğanın, Talğannığ küli toolaanın Körip ölem me, körbin ölem me?" Tip tolğalıbıshan. Kirim sınnıñ altında Kizek sas polğan,

Handa beyde kız var. Kara Ninci'yle Bora Ninci Oradaki şeytanla aynı dili konuşur. Korku bilmez iki kız kardeş Erlik şeytanla aynı yemeği yer." Kız Hanın gürlemesini duyan, Kün Tönis Han korkmuş, Gök borasına atlayıp, yola çıkmış, Oba ortasından geçip, Ormanlı zirveyi aşıp gitmiş. Gün batımına doğru Kün Tönis Han koşturmuş, Uzaklarda at güzeli Uğuldayıp kaybolmuş. Otlatılan malı saymıyorlar Han Mir gen'le Kız Han Çok halka iki kardeş, Hükmetmiyorlar. Bir gün akşam Han Mirgen yatıp uyumuş. Karanlık gece olduğunda, Kız Han hazırlanıp çıkmış, Karanlık artmış, Oturacak yerine oturmuş, Yeryüzünün üstünü Dinleyip oturuyor. Parlak göğün altını Gözetleyip duruyor, Hiçbir şey Kız Han duymamış, Hiçbir şey görmemiş, Ak eve girmeyi düşünmüş. Bir yerlerde bir şey inleyip, Bir yerlerde bir canlı acı çekiyor: Oturduğu güzel yerde, Oturup dinlemiş. Büyük obanın arkasında Kirim zirve duruyor, Kirim zirvenin orta yamacında Taşlı zirve varmış, Bir şey orada inleyip, Taşlı zirvede kötüleşmiş: "Çirkin yüzlü Kız Hanın Yazı dolusu malı yetişti, Sürülüp götürüldüklerini Görecek miyim, görmeyecek mi?-diyor. Kız Han her canlının dilini bilirmiş, Her canlının dilini anlarmış. Her yıl doğan yavrularımı Her yıl tepeliyor otlatılan malı. Bakıp durduğunda Kız Han, Kertenkele üzülüyor. Kız Han ona şaşırıp, Kız Han ona hayret etmiş: "Kurdun böceğin de Yavruları için güç oluyor!" Taş ocağın talan edilmesini Unlu külün savrulduğunu Görüp ölecek miyim, görmeden mi?" Deyip dolanıyormuş. Kirim zirvenin altında Sazlık yer varmış,

Palarlığ çabal sastan Pağa pahlap sıhçadır: "İziñ irtpezin,kileski! Pağa tapsapçadır, Hanım-pigim His Hannıñ Hadarğan malı hay sürigde parar? Halın polğan çurtı. Haydi polğanda talalcan?! Hacannañ talalbaan çurt, Purunnañ puzulbaan çir. His Hannıñ malında Attañ artıh at törir, His Hannın çurtında Alıptañ artıh alıp püder Pağamınañ kileski Mağattap sögizisbiskenner. Miniñ dee palam köp, Tipçedir, sastañ sığıp, pağazı, His Hannıñ malı Miniñ palamnı noğa tipsi çoğıl? Töreen me, töribeen me aynaların, Olar ötpeen çir çoğıl. Üttig nannañ üs ötip, Törtiñcizin tödir ötip irtkenner. Andağ aynalarıñnı Tipsebin polar ba hadarğan mal!" Tastığ hırdañ kileski in kiledir, Tağnıñ ideene pağa sıh kilgen, Hatığ hırtıda iki çahsı, Urunızıp, habızıbıshannar, İzebi çoh His Han olarğa tañnaan. Pögimi çoh His Han olarğa çapsaan: "Hurt-hoos taa hannı-pigni Pilceñök poltır",-tip. Haraağı tünde hıs-çahsı Harap kör turadır: Hırdan kilgen kileski Harağın alarta kör turadır. İleede ires-tolğas parğannar. İzebi çoh His Han körze, Kileskee pağa sıdabinçadadır: Palarlığ sastı köre, Pağa atıl turadır, Palarlığ sasha kire Paganı hostap salğan kileski. Kileski, hıshır parıp, Smğa sıh parıbıshan. Çabal sıraylığ His Han, Aylanıp, ibine kirgen. Atar tañı athanda Arığ künniñ harağı sıhhan. Han Mirgen tur kilze, His Hannıñ pray nimezi pilen. Arığlanıp-siliglenip, ir-çahsı Altın stol kistine odırıbıshan. Altı aylanıp, hıs-çahsı Ah ibdeñ sıh çöribisken, Ah payzañ ibniñ alnında, Aylanıp, hıyğı salıbıshan: "Arığ silig çonım,

Çamurlu sazlıktan Kurbağa vaklıyormuş: "Aklını yitirme, kertenkele!, Kurbağa sesleniyor, Hanım, beyim Kız Hanın Otlattığı malı nereye sürülecek? Büyük olan yurdu, Nasıl talan edilecek?! Ne zamandır talan edilmeyen yurt, Eskiden beri dağıtılmayan yer. Kız Hanın malından Attan iyi at doğacak, Kız Hanın yurdunda Alptan iyi alp olacak. Kurbağayla kertenkele Güzelce sövüşmüşler. Benim de çocuğum çok, Diyor, sazlıktan çıkıp, kurbağa, Kız Hanın malı Benim yavrumu niçin tepelemiyor? Doğan doğmayan şeytanların, Geçmediği yer yoktur. Delikli yerden üç kez geçip, Dördüncü kez yeniden geçmişler. Öyle şeytanlarını Tepelemez olur mu otlatılan mal!" Taşlı yerden kertenkele inip geliyor, Dağın eteğine kurbağa çıkıp gelmiş. Sert yerde iki yiğit, Vuruşup kapışmışlar, Korkusuz Kız Han onlara şaşırmış, Hesapsız Kız Han onlara hayret etmiş. "Kurt kuş da hanı beyi Bilir imiş" -deyip, Karanlık gecede kız güzeli Bakıp duruyor: Yukardan gelen kertenkele Gözünü ayırıp bakıyor. Uzunca tutuşup kapışmışlar. Korkusuz Kız Han baktığında, Kertenkeleye kurbağa dayanamıyor: Çamurlu sazlığa doğru, Kurbağa zıplayıp duruyor, Balçıklı sazlığa girerek Kurbağayı kovalamış kertenkele. Kertenkele, bağırıp, Tepeye çıkmış. Çirkin yüzlü Kız Han, Dönüp evine girmiş. Atacak tan atınca Temiz günün ışığı çıkmış. Han Mirgen kalktığında, Kız Hanın her şeyi hazırmış. Arılanıp durulanıp, er güzeli, Altın masa başına oturmuş. Altı kez dönüp kız güzeli Ak evden yürüyüp çıkmış. Ak saray evin önünde, Dönüp bağırmış: "Arı sili halkım,

Ah ib alnına çıılıñar! Azağı çoh kizi halar! Harağı çoh kizi kilbezin! Ulus aymah çonım, Olğan-uzahnañ çıılıñar!" Hacannañ ala His Harı Çarğı-ülgü salbaan poîğan. Çarğı-ülgüzin istip, Çonnıñ çahsızı hara namıt Çııl kilgenner. Uluğ-turuğ çahsilar, Ustap-pastap, hıyğılazıbıshan: "Hanıbıs-pigibis His Han, Haydağ kirek pol pardı?"-tizizip turlar. Anda aylanıp, His Han, Hıyğılap, çoohtap turadır: "Oñdaylığ çahsı kiziler, Olğan-uzahtı haldırbañar. Uraa ağas tudınıp, Uluğ çaağa sığarzar, Kirim sında tastığ hır, Kileski urğap ös partır, Kileskinin üren-töli halbazın. Tooza hırıñar, halıh çonım! Kirim sınnıñ altında Kizek sarığ sas par, Palarlığ sasta çurttığ Pağa palalarınañ Pağa paarsap çöriner. Pir azağın sındırbañar. Paganıñ pir azağın sındır çatsar, Pazıñar kizerbin". Annañ andar çon Kirim sınğa sıhhlabıshan, His Han ah ibine kirgen. Tozıp-toharap panp, Han Mirgen, tonanıp, tashar sıhhan, iki niine holın suğıbızıp, İl-çonnı aralap kiledir. Oollar-hıstar ortı haraağa teere Oyın saapçatçañnar, Olğannar oynacañ çirde Pir dee nime çoh polğan, Han Mirgen anı tañnap, Han Mirgen anı çapsıp turadır, Kirim sınnı körip turadır: Çir pözigi Kirim sınnı Çon tuu pas parğan, Hayanı hahsap turadırlar: Tas altında daa haldırbin, Toozarğa harashannar, Hıçaan-hıymıhtaan hurt-hoos Haldırbaannar. Han Mirgen, ir-çahsızı, His Hanğa hınmin turadır: "İtçeñ toğızı çohta Homay püdistig His Han Hurt-hoostı çonğa ödirt tur, Çirge it tur ba, tañ ?"-tip turadır. tir polğanca çon haynazıp,

Ak ev önüne toplanınız! Ayaksız kişi kalsın! Gözü görmeyen gelmesin! Obam boyum, Çoluk çocukla toplanın!" Çok zamandır Kız Han, Yargı hüküm vermemiş. Hükmünü dinleyen, Halkın iyisi pek çok, Toplanıp gelmişler. Yaşça büyük insanlar, Öne çıkıp bağrışıyorlar: "Hanımız beyimiz Kız Han, Ne oldu?" -deyip duruyorlar. Orada dönüp Kız Han, Bağırıp, konuşuyor: "Anlayışlı iyi insanlar, Çoluk çocuğu bırakmayın, Savaş hazırlığı yapın, Büyük savaşa çıkacaksınız, Kirim zirvesinde taşlı tepede, Çok fazla kertenkele yetişmiş, Kertenkelenin soyu kalmasın, Bütünüyle öldürün, halkım boyum! Kirim zirvenin altında Sarı sazlık bir yer var, Balçıklı sazlıkta yaşayan Kurbağa yavrularıyla Sevgi ile yaşayınız, Bir bacağını kırmayınız. Kurbağanın bir bacağını kırarsanız, Başınızı keserim." Ondan sonra halk Kirim zirvesine çıkmışlar, Kız Han ak evine girmiş. Yemek yiyip doyarak, Han Mirgen, elbise giyip, dışarı çıkmış, İki yenine eline sokmuş, Halkın boyun arasından geliyor. Oğlanlar kızlar gece yarısına kadar Oyun oynamışlar, Oğlanların oynadığı yerde Hiçbir şey yokmuş. Han Mirgen buna şaşıp, Buna hayret ediyor, Kirim zirveye bakıp duruyor. Yer yükseği Kirim zirveye Halk bütünüyle gitmiş, Kayayı vurup kırıyorlar: Taş altında da bırakmayarak, Bitirmeye çabalamışlar, Oynayan kımıldayan kurt böcek, Bırakmamışlar. Han Mirgen, er güzeli, Kız Han'dan hoşlanmıyor: "Yapacak şeyi yok, Çirkin yaratılıştı Kız Han Kurdu böceği halka öldürtüp, Yedirtiyor mu, acaba?" -diyor. Akşam olana kadar halk kaynaşıp,

İirde anda in tüskenner. Çe annañ andar çurtabıshannar. Han Mirgen: "Hayda polza Hat alarga",-tip turadır. His Han çacazı: "Irkem, irte",-tip turadır. Pir kün iirde Pögimi çoh Han Mirgen, Çalbah tözegine çadıp, Çalbah nanğa çadığ pirgen, Uluğ tözegine çadıp, Ulup-teelip, uzup çadıbıshan. Çabal sıraylığ His Han Çadığ çatpaan. Timnenip-sümnenip, Tashar sıh kiledir, Ay haraazı polip, Alton çıltıs sanal turadır, Tün haraazı polip, Tüben çıltıs sanal turadır, Odırcañ çirine kilip, Odırıp, tıñnan turadır. İzebi çoh His Han Çigen çastıhtığ oshas polğan, Pir nime istip polbin, Pir nime tıñ nap polbin odıradır. Üs künnig çirge çitire Körip odırçadadır, Han tigirniñ paarında Hanattığ hus uçuh parçadır, Pir çüg tüs parza, Anı naalbin, oñnap odırçadadır. Hara çirde parçathanda, Hurt-hımısha pir azağı sınçatsa, Anı alcaastabin odıradır. Aylanıp, ibge kirerge turğanda İzebi çoh His Han, Hayzı-hayzı çirde Hanat tabızı haalap sıhhan, Han tigirnin paarında Hurğun tözi küülebisken. His Han, hıstın çahsızı, Hatap odırıp tıñnapçadadır. Irah haalaan hanat tabızı Çağın haalap turadır, Irah küülen hurğun tözi Çağın küülep turadır. Anañ oñnap turza Ay altınañ kilçedir Hustıñ tabırağı Hara hushun, Hara hushunnı hostap Kilçedir Ala hushun. Tobıra körip, tobıra sınap turza, Çabal sıraylığ His Han, Hara hushun irgegi, Ala hushun tizizi polğan. Künnig çirge çitkelekke, Hurhlap, tizizi tapsap kiledir: "Hara hushun abısha, Körçezin me, halın curt turçadır:

Akşam oradan inmişler. Ve ondan sonra yaşamışlar. Han Mirgen: "Her yerde Kadın alacağım", -deyip duruyor. Kız Han ablası: "Kardeşim, erken", -diyor. Bir gün akşam Hesapsız Han Mirgen, Geniş döşeğine yatıp, Geniş yanına yatıyor, Büyük döşeğine yatıp, Horlayıp, uyuyor. Çirkin yüzlü Kız Han Uykuya yatmamış. Hazırlanıp, Dışarı çıkıyor, Aylı gece olup, Altmış yıldız sayılıyor, Gece karanlığı olup, Tümen yıldız sayılıyor, Oturacak yerine gelip, Oturup dinliyor. Korkusuz Kız Han Dünyayı yastık etmiş, Bir şey işitemeden Bir şey duyamadan oturuyor. Üç günlük yere kadar Bakıp duruyor, Han göğün bağrında Kanatlı kuş uçuyor, Bir tüy düşüyerse, Onu yanılmadan, anlayıp oturuyor. Kara yerde yürürken, Kurdun böceğin bir ayağı kırılsa, Onu sektirmeden anlıyor. Dönüp eve girmek isterken Korkusuz Kız Han, Çok çok uzaklarda Kanat çırpması işitilmiş, Han göğün bağrında Kanat kökü gürlemiş. Kız Han, kızın güzeli, Yeniden oturup dinliyor. Uzaktan duyulan kanat sesi Yakından duyuluyor, Uzaktan gürleyen kanat kökü Yakından gürleyip duruyor. Sonra anladığında Ay altından geliyor. Kuşun hızlısı Kara kuzgun, Kara kuzgunla birlikte Geliyor Ala kuzgun. İyice bakıp, iyice gördüğünde, Çirkin yüzlü Kız Han, Kara kuzgun erkeği, Ala kuzgun dişisi imiş. Bir günlük yere geldiğinde, Gaklayıp, dişisi sesleniyor: "Kara kuzgun kocacığım, Görüyor musun büyük yurt duruyor:

Çabal sıraylığ His Han çiri, Homay püdistig His Han çurtı. Hara purunnan talalbaan çurt poltır, Talalıbızar singe çit parğan, Purunnañ puzulbaan curt, Puzular sini çit parğan Kara çirniñ altınañ Horğıstığ nime kilçedir". Hara hushun hurhlabıshan: Haydağ-mındağ poladırzıñ , Hurttığzıñ , Ala hushun, Sağızıñ hısha poladır. Tiliñ , tizeñ , uzun. Uluğ alıp His Han Çir hulahtığ polbazın, Pögimi çoh His Han Çiğen çastıhtığ polar. Uluğ alıptıñ uğı Çiti irlikke çitken ticeñ . Çabal sırayhğ His Han Çabal sağınıp at salar, Siniñ tiliñnen andar Çarabas çirde min çat halam", Oñ hanadınañ hahhan, Pas azıra hah turadır. Tizi Ala hushun aldanıp turadır: "Çoohtirğa çarabas çooh polza, Paza nime iderge çooh tim, Paza hahpa, paza sohpa",-tip parir. Tuzınañ irtkence Hara hushun üs hati saphan, Iılas-soolozıp, iki hushun Irahhı çirge tüs çöribiskenner. İzebi çoh His Han, İbirilip, ibge kirgen, İzebi çoh Han Mirgen Iziktegi tözekte uzupçadadır, Pir nimeni pile çoğıl Han Mirgen, Pir nimeni size çoğıl. İzebi çoh His Han Çadıp uzaan. Atar tañ athan, İzebi çoh Han Mirgen tur kilgen, His Han çacazınıñ Pray nimezi timde polğan, Arığlanıp-siliglenip, Altın stol kistine As çirge odırıbıshan, Tozıp-toharaan. Çooh-çaah çoh polğan. Turıp, aylanıp, Han Mirgen Hara hırnazın hatanğan, iki nüne holın sunıp Konik parğan Han Mirgen Haalhazın Han Mirgen Çığanahnan aza çaçıp, Sıh çöribisken, Haalhazın holnañ çappaan, Azahnañ çaba tastap parıbıshan. İrten parğan Han Mirgen

Çirkin yüzlü Kız Han yeri, Kötü yaratılıştı Kız Han yurdu. Çoktan beri talan edilmedi, Talan edilme zamanı geldi, Eskiden beri dağılmayan yurdun, Dağılma zamanı çoktan geldi, Kara yerin altından Korkunç bir yaratık geliyor." Kara Hushun gaklamış: Nasıl böyle oluyorsun, Kurtlusun, Ala Hushun, Aklın kısa, Dilinse uzun. Büyük alp Kız Hanın Yerde kulağı var, Hesapsız Kız Hanın, Bütün dünyayı bilir. Büyük alpın oku Yedi erliğe ulaşır derler. Çirkin yüzlü Kız Han Kötü düşünüp atıverir, Senin dilin yüzünden Gereksiz yere ben öleceğim." Sağ kanadıyla vurmuş, Başından geçerek vuruyor. Dişi Ala kuzgun yalvarıyor: "Konuşulmayacak konuşma ise, Başka niçin konuşayım, Yeniden vurma, başka dövme." deyip gidiyor. Yanından geçinceye kadar Kara kuzgun üç kez vurmuş, Uğuldayıp gür ley ip iki kuzgun Uzaklara uçmuşlar. Korkusuz Kız Han, Dönüp eve girmiş. Korku bilmez Han Mirgen Kapıdaki döşekte uyuyor, Bir şeyi bilmiyor Han Mirgen, Bir şeyi sezemiyor. Korku bilmez Kız Han Yatıp uyumuş. Atacak tan atmış, Korku bilmez Han Mirgen kalkmış, Kız Han ablasının Her şeyi hazır imiş. Arılanıp durulanıp, Altın masa başına Yemek yemeye oturmuş, Yiyip doymuş, Söz sohbet yok imiş. Kalkıp, dönüp Han Mirgen Kara derisini üstüne almış, İki yenine elini sokup, Doğrulup gitmiş Han Mirgen Dış kapıyı Han Mirgen Dirseğiyle itip açarak, Çıkıp gitmiş. Dış kapıyı eliyle kapamamış, Ayağıyla iteleyip kapatmış. Sabah giden Han Mirgen

İirde aylan kiledir, Nime-nime çip alıp, Talanıp, çadıp uzaan. Haraağı tünge tüs parıbıshan, Han Mirgenni ushur turadır. İzebi çoh Han Mirgen, İbirilip, turkilgen, Çabal sıraylığ His Hannıñ Azı-suu timnel parğan, Homay püdistig His Han Han Mirgenge çoohtaan: "Odır, irkem, as çirbis, Odır, irkem, suğ içerbis". Han Mirgen, odırıp, As çip, suğ içip odırğan, Çabal sıraylığ çacazı, Çoohtap odıra parğan: "İrkem-kincem Han Mirgen, Han pozırah aran çulañ Azır çeçpe tözinde Tört azağı palğal tur, Timnen-sümnenip, parıp, kör, Hadarğan malnı körerziñ Ashırlığ çahsı malıbısha Añ sabıl tur polbazın, Añ külügi çit kilgen polza. Aylan parıp, atarzıñ , Añniñ külügi, añdarıl parza. Attañ tüspesçe polarzıfi. Anañ aylan kilzeñ ibge, Alar kiziñ çoohtap pirem". Han Mirgen, anı iskeñce parba, Timin timnenibisken, İbirilip, ir-çahsızı Timnig huyağın kisken, Aylanıp, sıh kiledir, Haraağı tün pol parıbıshan, Toğıs hulas suni Han pozırah atha kilgen. İzeri çoh polğan at-çahsı İzerlel parğan turçadadır, Atar saban alın kizin hasta polğan, Aran çula at-çahsaa Anda altanıbıshan, Pura tartıp, ir-külügi Palbıda pastırtıbıshan, Uluğ aalnı arali Ulus-çonın tobırğan. Sın pözigi Hanım sınğa Sığara pastırt kiledir, Arğalığ sınnıñ üstünde Adın tohtada tartıbıshan, Aarhı sarın ir-çashızı Anda harap turadır: Ah öleñnig çazızında Ashırlığ malı çoğıl, Olğannarnañ oynap çörceñ de, Hanım sınğa sıhçafi, Uluğ polğan çazızında Urğap ösken mal polcañ.

Akşam dönüp geliyor, Bir şeyler atıştırıp, Soyunup, yatıp uyumuş. Karanlık gece olmuş, Han Mir gen'i uyandırıyor. Korku bilmez Han Mirgen, Dönüp kalkmış, Çirkin yüzlü Kız Hanın Aşı suyu hazırlanmış, Çirkin yaratılıştı Kız Han Han Mirgen'e konuşmuş: "Otur, kardeşim, yemek yiyeceğiz, Otur kardeşim, su içeceğiz." Han Mirgen, oturup, Aş yiyip, su içmiş, Çirkin yüzlü ablası, Oturarak konuşuyor: "Sevgili kardeşim Han Mirgen, Han boz yiğit atın Çatal direk dibinde Dört ayağı dolaşmış, Hazırlanıp gidip bak, Otlatılan mala bakarsın, Aygırlı güzel malımıza Vahşi hayvan dadanmasın, Vahşi hayvanın yiğidi gelmişse, Dönüp giderek vurursun, Vahşi hayvanın yiğidi devrilirse, Attan inmezsin. Oradan eve dönüp gelirsen, Alacağın kızı söyleyeceğim." Han Mirgen, onu dinler dinlemez, Hazırlığını yapmış, Dönüp er güzeli, Hazır zırhını giymiş. Dönüp, çıkıyor. Karanlık gece olmuş. Dokuz kulaç boylu Han boz ata gelmiş. Eyersiz at güzeli, Eyerlenip duruyor, Silâhları önüne arkasına asmış, Yiğit at güzeline Orada atlamış, Çekip döndürerek, er yiğidi Dörtnala sürmüş, Büyük obanın arasından, Halkını boyunu geçmiş. Zirve yükseği Hanım zirveye Sürerek çıkarıyor, Ormanlı zirve üstünde Atını çekip durdurmuş. Kuzey yamacına er güzeli Oradan bakıp duruyor. Ak otlu yazısında Ayğırlı malı yok, Çocuklarla oynadığı sırada, Hanım zirveye çıkmış, Büyük olan yazısında Birbirine değen mal yetişmiş.

Tañap, çapsıp, ir-çahsı, Am kör tappin turadır. idi turçathanda Han Mirgen, Hayda-hayda çılğı kistezibisken. Harap körip turza, Künnig çir parıbıshan Uluğ ashırlan kistezip,^ Hulun-çabağa nacıras turadır. Han pozırah attı pura tartıp, Hanım sınnañ ingen, Çalbah çazaa sabıl kilip, Çorıhha tüs kiledir. Hanım talay suğ Habıra ah parıbıshan, İbirilip kilğen çirde Kömes le pirikpeen Uluğ oltırıhha mal tıhtal parğan. Tohtada tartıp, Kör turadır izebi çoh Han Mirgen: Aran çula töriceñ, Ala hula ashır Çilinneñ, huzuruhnañ çir tart parıbıshan. Ala hula pii Hadarğan mal aralap tur, Ala hula piiniñ soonda Aran çula at sini Hulağı, huzuruğı çoh Huu püür Ala hula piini Çirge sür turadır. Hulağı, huzuruğı çoh Huu piiürni Ala hula ashır caza haap tur, Ala hula ashırnıñ tiri Tuban çilep ködiril tur, Ala hula piiniñ iki holtıhtañ Ah köbik añdarıl turadır. Saadağınañ ir-çahsızı Çaacah şuura tarthan, Hurluğınan Han Mirgen iki uh sığarğan: Sırlap itken sır çömezin Sıırsahti tut parğan, Kürcek sappa kür kiskezin Kiskee tastap turadır, Çaacah pazı alızıbıshan, İrgek pazına han tüül turadır, Çarın pazı tees turğan tuşta, Çaacah saplap, uh köglebisken Añ külügi Huu püürniñ Köksineñ kün palañnabıshan, Halıhtap oylap parıp, Altı pas azıp, sööngen, Kün kirizi çimi köre, Kirilip-söölinibisken. Ikincizin atıbızarğa Han Mirgen mañnanmaan. İzebi çoh Han Mirgen İzeptep pögin turadır: "Añniñ çabalı Huu püürni At saldım tip çoohtazam,

Şaşırıp kalarak, er güzeli, Şimdi bakıp bulamıyor. Öyle dururken Han Mirgen, Uzaklarda yılkı kişnemiş. Bakıp gördüğünde, Bir günlük yere varmış, Büyük aygırları kişneşip, Kulunu tayı kaynaşıyor. Han boz atı döndürüp, Hanım zirveden inmiş, Geniş ovaya yönelmiş, Koşturup geliyor. Hanım ırmak suyu Kıvrılarak akıyor, Kıvrılıp geldiği yerde Çok toplanmamış, Büyük adaya mal yığılmış. Çekip durdurarak, Bakıp duruyor korkusuz Han Mirgen: Yiğit doğan, Ala kula aygır Yeleyle, kuyrukla yeri kaldırmış. Ala kula kısrağı Otlatılan malın arasında gidiyor, Ala kula kısrağın arkasında Yiğit at boyunda Kulağı, kuyruğu olmayan Bozkurt Ala kula kısrağı Yere sürüklüyor. Kulaksız, kuyruksuz Bozkurtu Ala kula aygır yere yatırıyor, Ala kula aygırın teri Duman gibi yükseliyor, Ala kula aygırın iki koltuğundan Ak köpük fışkırıyor. Sadağından er yiğidi Yayını çekip çıkarıyor, Okluğundan Han Mirgen İki ok çıkarıyor: Kurşunla yapılan ok ucunu Yaya yaslayıp çekmiş, Kürek kemiğini arkaya gerip, Arkasına atıyor, Yayın ucu gerilmiş, Parmak ucuna kan durmuş, Kürek kemiği birbirine değiyorken, Yay uğuldayıp, ok vızıldamış, Yabanî hayvan yiğidi Bozkurtun Göğsünden güneş parlamış, Koşup giderek, Altı zirveyi aşıp, uzanmış, Gün batısına doğru, Gerilip süzülmüş. İkincisini atmaya Han Mirgen acele etmemiş. Korku bilmez Han Mirgen Hesaplayıp düşünüyor: "Vahşinin kötüsü Bozkurtu Vurdum desem,

Çabal sıraylığ His Han çaçam Pir dee izenmes. Sini çabal çacamnıñ Sağızı annañoh çabal, Han Mirgen hat çoh çat halar", Turğannañ açırğanıbıshan. Çirniñ üstü ilgelip, Tigir paarı çayhalıp. Añ külügi Huu püür Irahhı çirde tüs parıbıshan. "Hat çoh halğança, Huu püürni sür körim, Çirge kirerge Huu püürge Çiri hatığ polar, Tigirge sığıbızarğa Tigiri pözik polğay za". Attıñ ahsın ir-çahsızı Aylandıra tart kilip, Tulağazın tuu tartınıbızıp, Tobırçığın habınğan, Çar polğanın çayhabıshan, Cazı pudma hamcı saphan, Hartığa hus çili haalabıshan, Han Kiret hus çili Sastap oylap sıhhan, Altında turğan hara çiri Tödir idil turğandağ, Çoğar turğan tigir paar, Mondılıp, çayhal turğandağ, Ah öleñnig çazıları At soonda aylan hal parçadır, İlbek uluğ çazıları İr soonda ibiril halğan. Tağdañ tağa at-çahsızı Tastap oylap kiledir, Sınnan sınğa ir külügi Siilip kiledir. "Körem",-tip sağınğan çirinde Kör polbin kiledir, "Çidem",-tip sağınğan çirinde Çit polbin kiledir. Altı künni ashanda, Añ-çahsızın kör polbinçadır, Çiti künni irtkende, Çidip polbin parçadır. Adazınıñ aarlığ çiri Ağıldañ ırah hal parçadır. Aarhı ayna çirine Aran çula at sabılıbıshan. Iceziniñ silig çiri İsteñ ırah hal parçadır, İrlik ayna çirine İr-çahsızı tüs kiledir. Hayzı-hayzı çirde Harahtap kör taphan: Harğanalığ çir pözigi – Hara sın turçadadır. Hulağı çoh Huu püürni Harahtap kör taphan: Harğanalığ Hara sınğa

Çirkin yüzlü Kız Han ablam, Hiç inanmaz. Yüzü çirkin ablamın, Fikri ondan da kötü. Han Mirgen kadınsız ölüp gidecek." Durduğu yerde sinirlenmiş. Yerin üstü titreyip, Göğün bağrı sallanıp, Vahşinin yiğidi Bozkurt Uzaklardan inip gitmiş. "Kadınsız kalacağıma, Bozkurtu takip edeyim, Yere girerse bozkurda Yer sert olacak, Göğe çıkarsa Gök yüksek olacak." Atın ağzını er yiğidi Çekip döndürerek, Siperliğini kapatıp, Kamçısını kapmış, Yar gibi ağzını sallamış, Yazı gibi buduna kamçı vurmuş, Doğan kuşu gibi fırlamış, Han Kiret kuşu gibi Saçıp dağıtarak koşmuş, Altında duran kara yer Döndürülüyor gibi, Yukarda duran gök bağrı, Sallanıp, yayılıyor gibi, Ak otlu yazılar At ardından dönüyor, Çok büyük yazıları Er ardından evrilip kalıyor. Dağdan dağa at güzeli Fırlayıp koşarak geliyor, Zirveden zirveye at yiğidi, Süzülüp geliyor. "Göreyim," -diye düşündüğü yerde Göremeyerek geliyor, "Ulaşayım," diye düşündüğü yerde Ulaşamayıp geliyor. Altı gün geçince, Av yiğidini göremiyor, Yedi gün bittiğinde, Yetişemeyerek gidiyor. Atasının kıymetli yurdu Aklından çıkıyor. Kuzeydeki şeytan yurduna Yiğit at yönelmiş. Annesinin güzel yurdu Usundan uzaklaşıyor, Erlik şeytan yurduna Er güzeli iniyor. Çok çok uzaklarda Bakıp görmüş: Salkım söğütlü yer yükseği Kara zirve duruyor. Kulaksız Bozkurtu Bakarak bulmuş: Salkım söğütlü Kara zirveye

Sığara oylap parçadır. Han Mirgen, ir-çahsızı, Hıyğı pazıp, hamcı saphan: "Han pozırah attañ pu çirde Hudular nime çoğıl, Han Mirgenneñ çarıh altında Ozıp parar nime çoğıl! Körim-hayım arazında Hara sınğa çapsınğan, Harğanalığ Hara sınğa Han pozırah at sığara oylaan, Tohtada tartıp, ir-çahsı. Tulağazın açınğan, Aarhı sağı sarin Harap, kör turadır: Ah çazı,huba söl, Annañ andarhızı Añ külüginiñ izi çoğıl Çirge kir parğanı çoğıl, Tigirge sıhhanı çoğıl. Haydar kirdi polcañ? Körze, ashan izi par. "Tohtağan çirin körimdek",-tip, Palbıda pastırtıbıshan, Hat aspahtıñ altın körze Añ külügi anda çadır. Çitire pastırt kilip körze, Tını çoğıl çadır. iki holtıhtañ Huu püüri Tobıra atırıbıshan çadır. "Añniñ külügi Huu püürni Aparbin tastabıssam, Homay püdistig His Han çaçam Hat çoohtap pirbes. Artınmalim",-tip, attañ tüsken. Aylan kilip, haphan, Añniñ külügi, ayıl parıp, Azah pazıbıshan. Han Mirgenniñ as pilge Tahlap halğan Huu püür. Haziñ çoonı habırğaların Hati tudızıbıshannar. Os çoonı oorhalarm Olıstıra tartızıbıshannar. Tiñ tastazıbıshan Han Mirgen, Tiñ tüzibizip, aylanıbıshan. Açılbasça ah tuban Azah arazınañ çayılğan, Ağas pazına oraalıp, Ay harağın tulğabıshan, Ködirilbes kök tuban İdek altmafi ködirilibisken. Kök çazaa cayılıp, Künniñ harağın tulğabıshan. Altı kün azıra alızıbıshannar, Çiti künni irtire Çiñis polbaan, Toğıs künnifñ pazında İzebi çoh Han Mirgen İrlik çabalın irebisken,

Koşarak çıkıp varıyor. Han Mirgen er güzeli Bağırıp, kamçı vurmuş "Han boz attan bu yerde, Kurtulacak bir şey yok, Han Mir gen'den yeryüzünde Kaçıp kurtulacak bir şey yok!" Kaşla göz arasında Kara zirveye yanaşmış, Salkım söğütlü Kara zirveye Han boz at koşarak çıkmış, Çekip durdurarak er yiğidi, Siperliğini açmış, Kuzey yamacına Bakıp, görüyor: Ak yazı, san çöl, Oradan sonrasında Vahşi hayvanın izi yok, Yere girdiği yok, Göğe yükseldiği yok. Nereye girdi acaba? Bakmış ki, geçen izi var. "Durduğu yeri göreyim," -diye, Atını yürütmüş, Ağaç altına baktığında Yırtıcı yiğidi orada yatıyor. Yanına yaklaşıp baktığında, Cansız yatıyor. İki koltuğundan Bozkurt Vurulmuş yatıyor. "Yırtıcının yiğidi Bozkurdu Götürmeden bıraksam, Kötü yaratılışlı Kız Han ablam Bana kadın istemez. Yükleneyim", -deyip, attan inmiş. Dönüp gelip, yakalamış, Yırtıcının yiğidi, ayılıp, Ayağa kalkmış. Han Mirgen'in ince beline Yapışıp kalmış Bozkurt. Akağaç kalınlığındaki kaburgalarını Birlikte tutuşmuşlar. Kavak kalınlığındaki omurgalarını Kavrayıp çekişmişler. Denk düşmüş, Han Mirgen, Denk düşüp, dönmüşler. Açılmayacak ak duman Ayaklarının altından yayılmış.Ağaç başına yükselip, Ay ışığını kapatmış, Yükselmeyecek gök duman Etek altından yükselmiş. Gök yazıya yayılıp, Güneşin ışığını kapatmış. Altı günden fazla kapışmışlar. Yedinci gün geçerken, Yenişme olmamış, Dokuz günün başında Korkusuz Han Mirgen Erlik şeytanını çökertmiş,

Ködir kilip, tastaan Han Mirgen Huu piiür çabal atırıbıshan, Tik tee tını üzil parğan. Han Mirgen iziğ tirin sil tastaan, Sooh tirin çozın turadır. Aran çula Han pozırah atha Añ külügin arçılabıshan, Han pozırah atha Han Mirgen altanıbıshan. "Huu püürni körze, Homay püdistig His Han, Sağızı çabal daa polza, Hat çoohtap pirer mağaa" ,-tip turadır. Huu püürniñ azağı-pazı Çirge sala çitpin turadır. Han pozırah attı hamcılabıshan, Kiril-süülip, oylap sıhhan. Hara polğan çirine Tis pasça kire tüs turadır. Tolğalıp ahhan suğların Köp kis kiledir, Toğır tartılğan tağların Köp as kiledir. Arğal çattıñ çiri Ağıldañ ırah halğan, Adazınıñ çahsı çirine At-çahsızı sabılğan, İñni pasha ilniñ çiri İsteñ ırah halğan. Iceziziñ çiri-suuna İr-çahsızı ibiril kiledir. İbdeñ sığıp, Han Mirgen Ayğaçit parıbıshan, Arğazı pözik Hanım sınnı Harahtap kör taphan, Hanattığ hus oshas at-çahsı Körim-hayımda çapsınğan, Arğazı pözik Hanım sınğa At-çahsı sığara oylaan. Adın tohtadıp, ir-çahsızı Aarhı sarin körip turadır: Haydi çörgen malı, Hum cazında idök çörçededir. Haydi çurtaan hahh çonı, Halın çurtta çurtapçadadır. Halın çurtın köre, Han Mirgen tüs kiledir, Han Mirgen, ir-çahsızı, Haydar-haydar kökip parıbıshan, Salbı töbin at-çahsızı. Saybır pastırıp ingen, Çarnın çay hap, ir-çahsızı, Çonnı köre, köglep ingen. İnis töbin at külügi İlbeñnep pastırt kiledir, İñnin çayhap, ir-çahsızı, İlni köre, çahlap kilgen. Aal alnınañ at-çahsızı Aalğa kire kilgen, Arğal çonın arali

Kaldırıp, atmış Han Mirgen Bozkurt kötü yenilmiş, Hemen canı çıkmış. Han Mirgen sıcak terini silip atmış, Soğuk terini sürtünmüş. Yiğit Han boz ata Avın yiğidini yüklemiş, Han boz ata Han Mirgen atlamış. "Bozkurdu görünce, Kötü yaratılışlı Kız Han, Düşüncesi kötü de olsa, Kadın ister bana" -diyor. Bozkurdun ayağı başı Yere uzanıp değmiyor. Han boz atı kamçılamış, Gerilip süzülüp koşmaya başlamış. Kara olan toprağa Dizine kadar gömülüyor. Kıvrılıp akan suları Çok geçip geliyor, Doğru yükselen dağlan Çok aşıp geliyor. Yabancıların yurtları Aklından çıkıyor, Atasının güzel yurduna At güzeli yönelmiş, Ellerin başka yurtlan Usundan uzaklaşıyor. Anasının yeri yurduna Er güzeli dönüp geliyor. Evden çıkalı Han Mirgen Bir ay kadar olmuş, Sırtı yüksek Hanım zirveyi Bakıp görmüş, Kanatlı kuş gibi at güzeli Kaşla göz arasında yapışmış, Ormanı yüksek Hanım zirveye At güzeli koşarak çıkmış. Atını durdurup, er güzeli Kuzey yanına bakıyor: Nasıl otlanıyorsa malı, Kum yazıda öyle otlanıyor. Nasıl yaşıyorsa halkı boyu, Büyük yurtta öyle yaşıyor. Büyük yurduna doğru, Han Mirgen inip geliyor, Han Mirgen, er güzeli, Nasıl çıkıp gittiyse, Tam o şekilde at güzeli Rahvan giderek inmiş. Ağzını yayıp, er güzeli, Halka doğru türkü çağırarak inmiş. İnişin dibine at yiğidi Yalpalayarak geliyor, Boynunu sallayıp, er güzeli, İline bakarak, yaklaşıp geliyor. Obanın önünden at güzeli Obaya girerek gelmiş, Halkın boyun arasından

Ah ib alnına çitken, Huu püürni körerge Halıh çon çıılğan. Attañ tuşkeñ Han Mirgen, Ah ibge aylan kilgen, Çabal sıraylığ His Haryçacazı, Aylanıp, ibiril turadır. İzenin salıp çacazına, İzennes turadır Han Mirgen, Mindizin salıp, ir-çahsı Mindilezip irtken. İzen-mindi irtkende, İr-çahsızı talanıbıshan. Tabırağınca stol kistine Han Mirgen odırıbıshan. Haydañ pilgen çacazı, Azı-suu pilen polğan. As pazı as çip, Aarlazıp odırıbıshannar, Suğ pazı suğ içip, Suulazıp odırıbıshannar, Çağınğmı ırah salıp, Çahsı çooğın çoohtashannar, Irahhızın çağın tartıp, Inarhap turadır Han Mirgen. İzebi çoh His Han, hıs-çahsızı, Han Mirgenge çoohtaan: "İrkem-kincem Han Mirgen. Haydağ ür çördin? Ayna çabalı Huu püürni Anca çir hay sur çörçeziñ, İrkem-kincem Han Mirgen? Hulağı çoh Huu püürni Haya al kil çörzer? Adañ çurtı-aarlığ curt, Ayna çabalın hay kirçezer? Icen çurtı-silig curt, İrlik aynanı nimee kirçezer?" İzebi çoh His Han, İbirilip, tashar sıhhan, Harağı silig hahh çonına Hıyğılap turadır. Aaldağı çon pray çalıp kilgen: "Añniñ külügi Huu püürni Aaldan sığarıñar, il-çonım" Çabal ağastığ çirge aparıp, Otha örteñer! Oyba-külin, örtep salzar, Çilge haptırarzar!" Harağı silig halıh çon Hayzı attığ kilgen, Çabal sıraylığ His Han Attañ azır kilgen Huu püürni, Arğamcılığ arğal çon Anda sözir parğannar. Homay püdistig His Han Hatap hıyğılapçadadır: "Aarhı aynanı örtep, Oyba-külin haptırıbıssar, Anı örteen çirin

Ak ev önüne ulaşmış, Bozkurdu görmeye Halkı boyu toplanmış. Attan inmiş Han Mirgen, Ak eve dönüp gelmiş, Çirkin yüzlü Kız Han ablası, Dönüp, çevriniyor. Selâmını verip ablasına, Selâmlaşıyor Han Mirgen, Merhabasını deyip er güzeli, Merhabalaşıyor. Selâm merhaba geçince, Er güzeli soyunup dökülmüş. Çabucak masa başına Han Mirgen oturmuş. Nereden bildiyse ablası, Aşını suyunu hazırmış. Baş yemekten yemek yiyip, Oturup sohbet etmişler, Baş sudan su içip, Oturup hal hatır sormuşlar, Yakındakini uzağa uzatıp, Güzel sözden etmişler, Uzaktakini yakına çekip, Kardeşlik ediyor Han Mirgen. Korkusuz Kız Han, kız güzeli, Han Mirgen'e konuşmuş: "Sevgili kardeşim Han Mirgen, Ne kadar uzun gittin? Şeytanın kötüsü Bozkurtu O kadar uzakta nasıl takip ettin, Sevgili kardeşim Han Mirgen? Kulaksız Bozkurtu Nasıl alıp getirdin? Atanın yurdu kıymetli yurda, Şeytanın kötüsünü nasıl soktun? Ana yurdun temiz yurda, Erlik şeytanı niçin getirdin?" Korkusuz Kız Han, Dönüp, dışarı çıkmış, Gözü temiz halkına boyuna, Çağırıp duruyor. Obadaki halk bütününyle toplanmış: "Avın yiğidi Bozkurtu Obadan çıkarınız, halkım boyum." Kötü ağaçlı yere götürüp, Ateşte yakınız! Külünü, yaktıktan sonra Rüzgâra savurunuz!" Gözü temiz halk boy Bazısı atlı gelmiş, Çirkin yüzlü Kız Han Attan indirmiş Bozkurtu, Kendirle gelen halk boy Oradan sürüklemişler. Kötü yaratılışlı Kız Han Yeniden bağırıyor: "Ordaki şeytanı yakıp, Külünü savurunuz, Onu yaktığınız yeri

Sidennep salarzar: Hadarğan mal paspazın, Halın çon tipsebezin". Añnañ andar hahh çon Uluğ hıyğılazıp aparıbıshan. Han Mirgen, ir-çahsizı. Anda çoohtabıshan: v "His Han, çaça kizi, Huu püürni at kilgem Huu püürni at kilgen soonda, Hat çoohtap pirem tiizin, Alar çahsı kizimni Am çoohtop pir" ,-tip turadır. Çabal sıraylığ His Han çacazı Çoohtap odırıbıshan: "İrkem-kincem Han Mirgen. Küzök hat süriin, şiirdin! Hat-hat tip çörziñ, Han Mirgen, Has-hacan polza, Hatha tüülcederziñ, Ala harağıñnıñ cazı Toğılahtanıp tüzip turar. iki haraañnıñ cazı Ilinmin in tüs turar. Çabal sıraylığ His Han Ol tuşta çoh pol parğan polar, Sağın taa çörzeñ, Oray pol parğan polar: Çabal sıraylığ His Han çaçañ Küzök sının çoohtaan poltır". Han Mirgen, irniñ çahsızı, His Hanğa çoohtaan: "His Han, çaça kizi, Hatha hacan daa tüülbespin, Çurtir çahsı kizimni Çazırbin-çappin, çoohtap pir." His Han çacazı anda çoohtabıshan: "Hat-hat tip çörçeziñ Hat çoohtap pirim: Mınnañ mındar çir hırinda, Tigir tözi çirde polğan Sınnañ pözik Hanım sınnıñ altında, Talaydan çalbah Hanım talaynıñ hazında Hadarğan malnıñ eezi, Halıh çonnıñ hanı-pigi Toğıs hulas sunnığ Han pozırah attığ Toğıs çastığ Alıp Han His Huday hoshan kiziñ ol polar. Altı-çiti hannı, Pozma pahtırıp, Alban-çağa töletçedir. Alıp Han His pu çirni Çaalap kilerge timnençe, Pu çirge ol pumada çit kilze, Arğa-möriy ani polar. Pumada sin andar çitseñ, Sinin möriyiñ polar. Par, anı al kil.

Çitle çeviriniz: Otlatılan mal basmasın, Halk boy tepelemesin." Ondan sonra halk, boy, Bağırışıp götürmüşler. Han Mirgen er güzeli, Orada konuşmuş: "Kız Han, abla kişi, Bozkurtu vurup geldim Bozkurtu vurup gelince, Kadını anlatacaktın, Alacağım güzel kızı, Şimdi anlat." diyor: Çirkin yüzlü Kız Han ablası Konuşup durmuş: "Sevgili kardeşim Han Mirgen, Çok kadını takip ettin! Kadın kadın diyorsun, Han Mirgen, Her ne zaman olsa, Kadına bağlanırsın, Ala gözünün yaşı Yuvarlanıp akar. İki gözünün yaşı Bağlanmadan inip akar. Çirkin yüzlü Kız Han O zaman olmayacak, Düşünsen de o zaman, Çok geç olmuş olacak: Çirkin yüzlü Kız Han ablan Çok doğruyu konuştu." Han Mirgen, erin güzeli, Kız Hana konuşmuş: "Kız Han, abla kişi, Kadına hiçbir zaman bağlanmam, Yaşayacak güzel karımı Saklayıp gizlemeden söyle." Kız Han ablası o zaman anlatmış: Kadın kadın deyip duruyorsun, Kadını anlatayım: Buradan uzaklarda yeryüzünde, Göğün ufku yerde olan Zirveden yüksek Hanım zirve altında, Denizden geniş Hanım ırmağın kıyısında Otlatılan malın sahibi, Halkın boyun hanı beyi Dokuz kulaç boylu Han boz atlı Dokuz yaşında Alp Han Kız. Tanrının yazdığı kadının olacak. Altı yedi hanı, Kendine bağlayıp, Vergi haraç ödetiyor. Alp Han Kız buraya Savaşmaya gelmek için hazırlanıyor. Buraya o önce gelirse, Savaşı o kazanacak. Önce sen oraya ulaşırsan, Savaşı sen kazanacaksın. Git, onu alıp getir.

Alıp Han Hıstıñ çirine çit parzañ, Han Mirgen irkem, Alıp Han Hısnañ surağ surarzıñ. Pararğa hınmaza. Uluğ çaa pastirzın, Arığ kuzin alza, At huzuruğına sözirtip kilerziñ, Adañ çirine çitir kilzeñ, Anıñ çarğızın min iderbin". Annañ turğan ir-çahsızı Timin timnenibisken, Alnınañ aspahtazıbıshan, Art soonañ anımcohtazıbıshan. Çabal sıraylığ His Han Alğap-sulğap turadır: "Allaanda, alnıñ polip, irkem, Aldağızı sini polzın, Çollaanda çolıñ polip, Çoldağızı sini polzın!" Aylan sıhhan Han Mirgen, Adın sistip altanğan. Arğalığ çonnı aralap Aylanıp çör sıhhan, Arğalığ çonın tobır kilip, Arğalığ sınnı as kilgen. Kün sığızın köre, Pura tart kilip, Çar polğanın çayhabıshan, Cazı pudına hamcı saphan, Hartığa hus çili at-çahsızı Halıhtap oy lap sıhhan, Han Kiret hus çili, Süülip oylap sıhhan, Altında turğan hara çiri Tödir idilip turadır, Çoğar turğan tigir paarı, Mondılıp, çayhal turadır. Ah porçolığ çazıları At soonda aylan halıbıshan, İrben ot ösken çazıları İr soonda ibiril halıbıshan. Tağdañ tağa attıñ çahsızı, Tastap, oylap kiledir, Sınnañ sınğa ir külügi, Siip, oyladıp kilçedir. Çabıs-çabıs tağlar urunza, Çalbaya tüzip, as kiledir, Çabıs ağastıñ pastan, Çayhañnazıp, hal parçadır, Pözik-pözik sınnar urunza, Pökeye tüzip, irt kiledir. Pözik ağastıñ pastarı, Püktelizip, mondılıs halğan. Salğıp ahçathan suğlar çili Soolap oylap kilçededir, Irğalıp tüsken çil çili Iılap-soolap tüs kilçedir, Adazınıñ aarlığ çiri Ağıldañ ırah çat halçadır. Iceziniñ silig çurtı,

Alp Han Kız'ın yurduna ulaşırsan, Han Mirgen kardeşim, Alp Han Kız'ı istersin, Gelmek istemezse Büyük savaş başlatırsın, Temiz gücün yeterse, At kuyruğunda sürükleyip getirirsin, Atan yerine getirirsen Onun hükmünü ben veririm." Sonra kalkmış er güzeli. Hazırlığını yapmış, Önüyle kucaklaşmış, Ardıyla vedalaşmış. Çirkin yüzlü Kız Han Yalvarıp, dua ediyor: "Mücadelede galip gelip kardeşim, Galibiyet senin olsun, Yollayınca yolun açık olsun, Yoldaki senin olsun!" Dönüp çıkmış Han Mirgen, Adını çözüp atlamış, Çok halkın arasından Dönüp gitmiş, Çok halkın içinden, Ormanlı zirveyi aşmış. Kün doğusuna doğru Döndürüp gelip, Yar gibi ağzını sallamış, Yazı gibi buduna kamçı vurmuş, Doğan kuşu gibi at güzeli Dörtnala koşmuş, Han Kiret kuş gibi, Süyülüp koşuyor, Altında duran kara yer Ters yüz olup kalıyor, Yukarda duran gök bağrı, Sallanıp çalkalanıyor. Ak çiçekli yazıları Atın ardında dönüp kalmış, Kekik büyüyen yazıları Erin ardında evrilip kalıyor Dağdan dağa atın güzeli Fırlayıp koşup geliyor, Zirveden zirveye er yiğidi Sürüp koşturup geliyor. Alçak dağlarla karşılaşsa Yassılıp aşıp gidiyor, Alçak ağaçların başları. Sallanıp kalıyor. Yüksek yüksek zirveler rastlasa Eğilip geçiyor. Yüksek ağaç başları, Sallanıp ırgalanıyor. Salınıp akan sular gibi Çağlayıp koşup geliyor, Sert esen rüzgâr gibi Uğuldayıp geliyor, Atasının kıymetli yeri Aklından çıkıyor. Annesinin temiz yurdu,

İsteñ ırah halğan. İñni pasha il çirine İrniñ çahsızı sıh parğan. Üs irigip, ir-çahsızı, Üs tüülip, kilip odır, Toğıs hulas suni Han pozırah attıñ Toğıs çahsı hollaa Poshınnap kilçetkendeg, Töske tarthan holla Silteñnep parıbıshan kilip odır. Han Mirgen, ir-çahsızı, Holtıh marhazı holbañnap parıbıshan, Çağaa hazaan marhazı Salbañnap parıbıshan kilip odır. Hayzı-hayzı çirde Kör kilçetse, Sınnañ pözik Hanım sın Saylalıp turçadadır, Körim-hayım arazında Körgen çirge çapsınğan. Sınnañ pözik Hanım sınğa Sığara oylaan aran çula at, Arğalığ sınnıñ üstünde Adın tohtada tarthan, Tulağazın ir-çahsı Açınıp kör turadır. Aarhı sağı sarinda Hanım talay ahçadır, Hanım sıñnın altında Hara süreelig mal çörçedir. Hadarğan çahsı malğa Ottirğa ot çidispin turğandağ. Hanım talay hazında Halın çurt-çon çurtap parğan. Harağı silig çonğa Çurtirğa curt tarğınah. Halın aalnıñ ortızında. Hannıñ-pigniñ ibi tur. Ah payzañ ibniñ alnında Azır çeçpede at çoğıl Aran çula at turar çirinde Tas tözep salğan poltır. Uluğ çalbah tastarına Kül ide pas turğan poltır. "Aran çula Han pozırah attı Aalda paspadı odırbın, İzebi çoh Alıp Han Hıstı İbde körbin haldi odırbın". İdi kör turğanda, Adaylar muhırsa tüsken, Hustıñ tabırağı hara hushunnar Hurhlaza tüskenner. Aal sarinañ at hulağı, azırayıp, Alın sañmayı, çilteñnep, Toğıs hulas sunnığ, Hamağında ay çarıhtığ Han pozırah at-çahsı Aylan sıh kilçedir. Toğıs çastığ Alıp Han His,

Usundan uzaklaşıyor. Başkalarının yurduna Erin güzeli çıkıp gelmiş. Bıkarak, er güzeli Üç büklüm olup geliyor, Dokuz kulaç boyu Han boz atın Dokuz güzel kolanı Boşalmış gelir gibi, Göğsüne çekilen kolanı Çıkmış koşup geliyor. Han Mirgen, er güzeli, Koltuğunun düğmesi gevşemiş, Yakaya dikilen düğmesi Sallanıp geliyor. Çok çok uzaklarda Baktığında, Zirveden yüksek Hanım zirve Kararıp duruyor, Kaşla göz arasında Gördüğü yere ulaşmış. Zirveden yüksek Hanım zirveye Koşarak çıkmış yiğit at, Ormanlı zirve üstünde Atını çekip durdurmuş, Siperliğini er güzeli Açıp bakıyor. Kuzey yanında Hanım ırmak akıyor, Hanım zirvenin altında Kara sürülü mal otluyor. Otlatılan güzel mala Otlamaya ot yetmiyor gibi. Hanım ırmak kıyısında Büyük yurt, halk yaşıyor. Gözü temiz halka Yaşamaya yurt dar gibi. Büyük obanın ortasında. Hanın beyin evi duruyor. Ak sarayın önünde Çatal direkte at yok Yiğit at duracak yerde Taş döşenmiş imiş. Büyük yassı taşlara Kül ederek basıp duruyor. "Yiğit Han boz. atı Obada bulamadım, Korkusuz Alp Han Kız'ı Evde göremiyorum." Böyle bakarken Köpekler havlaşmış, Kuşun hızlısı kara kuzgunlar, Gaklaşıp duruyorlar. Oba yanından at kulağı görünüp, Alnındaki perçemi sallanıp, Dokuz kulaç boylu, Alnında ay parlaklığı Han boz at güzeli Dönüp çıkıp geliyor. Dokuz yaşındaki Alp Han Kız,

Hıs-çahsızı, sıh kiledir, Alton anıñ sürmezi Arğaa toldıra cayıl parğan. İlig çahsı sürmezi İñnine toldıra tüs parğan. Han pozırah attı hostap, Üs at sıhhan, Han Hıstı hostap, Üs uluğ alıp sıhhan, Toğıs hulas sunı Ala hır attığ Ay Töñis tip alıp kizi, Han pozırah attığ Han Töñis, Tigir öö kök pora attığ Timir Teek tip alıp sıhhan, Hazıra ulii iger-kizer İki hara adaylar sıhhan, Hurhlazıp, tapsazıp, İki hara hushun kilgen. Çit kilip, izen salıp, İzennes turadırlar, Mindi salıp, mindilezip çoohtashannar. İzebi çoh Alıp Han His, İr çahsını surağlap sıhhan: "Haydağ çirde çirligzer? Haydağ suğda suğlığzar? Ada-iceñer kem polğan, Adı-solañar noo polcañ?" Han Mirgen anda çoohtabıshan: "Arğalığ sınnıñ üstüne Min purnap sıh kilgem, Purnap sıhhan kizi, Ol surarğakirek, Ol parıp, sirer köpser, Min-çalğızan, Icem-pabamnıñ çurtın Çoohtap-sölep pirzem, Köp kizi, köre pazınıp, Koni çoohtir-çoohtabassar?" Alıp Han His anda çoohtabıshan: "Andağ polza, surıñar",-tidir. Han Mirgen anda surağlap sıhhan: "Haydağ çirde çirligzer? Haydağ suğda suğlğzar? Ada-iceñer kem polğan? Adı-solañar noo polcañ?" Alıp Han His anda çoohtabıshan: "Hanım sınnıñ altında Çurttığbıñ, çurtapçadadırbın. Hanım talay suğ hazında Çirliğbin, çirlepçadırbm. Hadarğan malnıñ eezi Halıh çonnıñ hanıbın. Toğıs pasha çonnı Pozıma pahtırçathan, Hamağında ay çanhtığ Han pozırah attığ Toğıs çastığ Alıp Han His Adı-solam", -tip turadır. Alıp Han His, aylan kilip,

Kız güzeli çıkıp geliyor, Altmış onun örgüsü Arkasına yayılıp doldurmuş, Elli onun beliği Omuzuna yayılıp dökülmüş. Han boz atın yanında, Üç at daha çıkmış, Han Kız'in yanında giden Üç büyük alp çıkmış, Dokuz kulaç boylu Ala kır atlı Ay Tönis adındaki alp kişi, Han boz atlı Han Tönis, Gök rengi, gök bora atlı Timir Teek adlı alp çıkmış Dana büyüklüğünde avcı İki kara köpek çıkmış, Gaklayıp, seslenip, İki kara kuzgun gelmiş. Yetişip,selâm verip, Merhab ulaşıyorlar. Merhabalaşıp konuşuyorlar. Korkusuz Alp Han Kız Erin yiğidine soruyor: "Hangi yerde yerlisiniz, Hangi suda sulusunuz? Atanız ananız kimdir, Adınız sanınız nedir?" Han Mirgen o zaman konuşmuş: "Ormanlı zirve üstüne, Ben önce geldim, Önce gelen kişinin Sorması gerekir Sizler çoksunuz, Ben ise yalnız, Anne babamın yurdunu Anlatıp söylersem, Çok kişi, anlayarak, Doğru mu yanlış mı anlatacaksınız?' Alp Han Kız o zaman konuşmuş: "Öyle ise sorunuz," demiş. Han Mirgen o zaman sormuş: "Hangi yerde yerlisiniz? Hangi suda sulusunuz? Ata anneniz kimdir? Adınız sanınız nedir?" Alp Han Kız o zaman konuşmuş: "Hanım zirve altında Yurdum var, yaşıyorum, Hanım ırmak su kıyısında Yerim var, yaşıyorum. Otlatılan malın sahibi, Halkın boyun hanıyım. Dokuz ayrı halkı Kendime bağladım, Alnında ay ışıklı Han boz atlı Dokuz yaşında Alp Han Kız Adım sanımdır." diyor. Alp Han Kız, dönüp gelerek,

Han Mirgenneñ surğan: "Sirer haydañ pol pardıñar, Haydañ kilgezer?" Han Mirgen anda tapsabıshan: "Tohtañar, Han Hıs,-tip turadır, Paza daa çoohtir çooğım par, Paza daa surar surağım par. Çoohtir çooğıñ par pozla, Çoohtap pir, alıp kizi, Surar suriiñ par polza, Surap kör, nandıram. "Adañmınañ Alıp Han His, Adayıñ-huzıñ hoğdırıp, Alıp-küliiñni hoğdırıp, Añnap-hustap parçazıñ ma?" İzebi çoh Alıp Han His Hatap çoohtabıshan: "Añnap-hustap parçatsam, Aday-hus ala çoğılbın, Alıp-külüglerni dee Hoğdırıp, çöre çoğılbın. Mınnañ mındar parçadırbıs, Haydağ çirde poladır, Çabal sıraylığ His Han, Homay püdistig tidirler, Hara-purunnañ halın çurtı Talalbaan, teenner. Çon çurtaannañ peer Çurtı talalbaan, çon çoohtasçadır. Tas oçığın talap kilerge, Ashırlığ çılğı malın Kistedip sürer bis. Puğalığ köp ineğin Pustadıp sürer bis. Sirer haydañ pol pardıñar?" Üzincizin surıp turadır Alıp Han His. Han Mirgen çoohtabıshan: "Çiri-çurtım isteñ ırah halğan. Adım adirğa arınıstığ, Ashın-toshınnarğa çoohti çoğılbın, Hudım huttirğa horğıstığ, Haydağ polzalarğa çoohti çoğılbın. Çir-çalbahtıñ üstün Pis at tipsep aylabazın, Pir le çahsı at Tipsep ibirzin. Çarıh tigirniñ altın Pis uluğ alıp pölgebezin. Mınnañ mındar parçadırbın. Toğıs çastığ Han Hıstı pilerge, Toğıs hannı pazınıp, Toğıs hannıñ malına ee polip, Sini-kemineñ irtçedir, teenner". idi teende Han Mirgen, İzebi çoh Alıp Han His Tağ çili kööbisken, Talay çili tazıbıshan, Üs alıbına çoohtaan: Pu adaynı tudıñar, tip,

Han Mir gen'den sormuş: "Siz nereliydiniz, Nereden geldiniz?" Han Mirgen o zaman cevap vermiş: "Durun, Han Kız, diyor, Yine konuşacağım sözüm var, Yine soracağım sualim var. Konuşacak sözün varsa, Söyleyiver, alp kişi, Soracak sualin varsa, Soruver, cevaplayayım. "Adıyla Alp Han Kız, Köpeğini kuşunu peşine takıp, Alpını yiğidini yanına alıp, Avlayıp kuşluyor musun?" Korkusuz Alp Han Kız Yeniden konuşmuş: Avlayıp kuşlasam, Köpeğimi kuşumu almazdım, Alpları yiğitleri de Peşime takıp getirmezdim. Şuraya şuraya gidiyoruz, Uzaklarda imiş, Çirkin suratlı Kız Han, Kötü yaratılışlı imiş, Çok zamandır büyük yurdu, Talan edilmemiş, derler. Halkın yaşadığından beri Yurdu talan edilmemiş, halk konuşur. Taştan ocağını talan etmeye, Aygırlı yılkı malını Kişnetip süreceğiz. Boğalı çok ineğini Möğürtüp süreceğizSiz neredendiniz?" Üçüncü kez sormuş Alp Han Kız. Han Mirgen konuşmuş: "Yerim yurdum aklımdan çıktı, Adımı söylemek ayıp. Azgınlara söyleyemem, Ruhumu kutlama korkunç, Her ne olsa söyleyemem. Yeryüzünün üstünü Beş at tepip dönmesin, Sadece güzel bir at Tepip çevirsin. Parlak göğün altını Beş büyük alp bölüşmesin Şuradan şuraya gidiyorum. Dokuz yaşındaki Han Kız'ı tanımaya, Dokuz hanı kendime bağlayıp, Dokuz hanın malına sahip olup, Malı başından aşıyor, demişler." Öyle deyince Han Mirgen, Korkusuz Alp Han Kız Dağ gibi köpürmüş, Deniz gibi taşmış, Üç alpına emretmiş: "Bu köpeği tutunuz, deyip,

Hostap çörgen hozoncilarım! Pu adaynı ödir salıñar!"-tip turadır. Üs uluğ alıp Han Mirgenge tımıbıshan, Attañ añdara tartıp alıp, Anda alızıbıshannar. Açılbas ah tuban tüskes, Aynıñ harağın tulğabıshan, Ködirilbes kök tuban pürgelip, Künniñ harağı tulğalıbıshan. İki hara hushunın Alıp Han His pozıdıbıshan. Han tigirge ködiril parıp, Han Mirgenge siip kiledirler. tzebi çoh Han Mirgenniñ, iki harağın teebiskenner. Çoçıbastağ Han Mirgen Çoçıp aylanıbıshan, Tarıhpas Han Mirgen Tarığıp tartızıbıshan. Paza hatap siip kilçedirler. Alnında çörgen Ay Töñisti Han Mirgen udur ködir salıbıshan Ay Töñistiñ pir harağın Şuura teep parıbıshannar. Hatap han tigir paarına Hushunnar ködirilibisken, Han Mirgen, ir-çahsızı, Hazıra-püge tartıbıshan: Ay Töñis,alıp kizini, Altı aylanıp, tastap parğan, Hara çirge çitkende, Hubuldırarğa pirbeen, As-pilin azıra teebisken. As oorhazın sıı pazıbıshan, Habırğazın saap turğan Han Töñisti alnına kire tartınıbıshan, Tağlığ çirin tali pazıbıshannar. iki hara hushun teep turza, Udur tudıbızadır, Han Töñistiñ harağın Şuura teep turğandağ. Altı künni azırbaan Han Töñisti ködir tastabıshan. Alıp kizi Timir Teekti Alnına kire tartınıp alğan, Altı-çiti aylanıp, Azah hağıp ködirgen, İbirilip, Han Mirgen İdek saap ködirgen, Ayaş altın altı pulğap, Pulut altın çiti pulğabıshan, Hara çirge çitken, As-pilin azıra tepken, As oorhazın sn pazıp, Altı aylanıp, tura tüsken. "Çabal Han Hıstıñ Üs irin ödir saldım", -tip turadır. Alıp Han His, anı istip, Haydar-haydar çoo tarınğan:

Yanımda duran bekçilerim, Bu köpeği öldürün!" demiş. Üç büyük alp Han Mir gen1 e yapışıp, Attan aşağıya çekerek Orada tutuşmuşlar. Açılmayacak ak duman çökmüş, Ayın ışığını kapatmış, Kalkmayacak gök duman kaplanıp, Günün ışığı kaplanmış. İki kara kuzgununu Alp Han Kız bırakmış. Han göğe yükselip, Han Mirgen'e süzülüp geliyorlar. Korkusuz Han Mirgen 'in İki gözüne vurmuşlar. Çekinmeyen Han Migren Korkup dönmüş. Darılmayan Han Mirgen Darılıp çekinmiş. Yeniden süzülüp geliyorlar. Önünde giden Ay Tönis'i Han Mirgen önüne kaldırmış, Ay Tönis'in bir gözünü Tepip sıyırarak gitmişler. Yeniden han gök bağrına Hushunlar yükselmişler, Han Mirgen, er güzeli, Kanırtıp bükerek çekmiş: Ay Tönis, alp kişiyi, Altı kez dönüp bırakmış, Kara yere düşünce, Kılık değiştirmeye fırsat vermeden, İnce belini tepip ayırmış, İnce omurgasını basıp kırmış, Kaburgasına vrumuş Han Tönis'i önüne çekmiş, Dağlık yeri basıp dağıtmış. İki kara kuzgun değdiklerinde Önüne tutuyor, Han Tönis'in gözünü Tepip sıyırana kadar. Altı günü geçirmemiş Han Tönis'i kaldırıp fırlatmış. Alp kişi Timir Teek'i Çekip önüne almış, Altı yedi kere döndürüp, Ayak takıp kaldırmış. Çevrilip, Han Mirgen Etek savurup kaldırmış, Ayazda altı kere döndürüp. Bulutlu havada altı yedi kere döndürüp Kara yere ulaşmış, İnce belini aşırıp tepmiş, Az omurgasını tepip kırmış, Altı kez dönüp oturmuş. "Kötü Han Kız'-tn Üç erini öldürdüm", -diyor. Alp Han Kız onu duyup, Çok çok sinirlenmiş:

"Alıptarnı ahtarıbıstım tip Albıhpañar, aday-taban! Sın alıptıñ holına urunğalahsar! Külükterni kölet saldım tip, Ködirilbeñer, it-taban, Sınap külüktiñ holınañ tuzahhalahsar!" Izebi çoh Han Hısnañ Han Mirgen urunızıbısham Tağnı tağa añdar turğandağ Tartızıp polbin turadırlar. Çabal çoohtarın çoohtazıp, Çağa-pastañ habıshannar, Altı-çiti aylanızıp, As-pilge sarıhzıbıshannar, Andar-mındır tastazıbıshannar Anğalığ Hanım sında. Ornında tur polbin, Olañnas turçathan tağ, Tigder-mındar tastazıbıssalar, Talay suu salğıp turadır. Çirneñ tigir pirik parıbıshan, Çirniñ üstü hara nöölgen, Çoğar turğan tigir paan Oñar-tisker tüs turğandağ. Haraa oylaan ay harağı, Hara nöölip, çit parğan, Hadarğan çahsı malı, Odm ottap polbin, orlas turadır, Hıyılıp sıhhan kün harağı, Hızara nöölip, çit parğan. Harağı silig çonı Hıyğaa tabızıp çurtabıshan. İger-kizer iki hara aday Oos-paltırğa tıınğan Hara hushunnarı Harağın soğıbıshan, İzebi çoh Han Mirgen, Hatap habis turadır. Ay alıshanca alızıbıshan, Kün çılızıbıshan, Han Mirgenniñ oos-paltırın Hara adaylar çip turadır, Han Mirgenniñ harağın Hara hushunnar tulup itken. Çalbah polğan çirin Caza pazıbıshandağ, Sürnükpes çirde Han Mirgen Sürnügip pastaan, Çarıp turğan çarığın Çidiribisken Han Mirgen, Taylıhpas çirde Han Mirgen, Taylığıp, çobahbıshan, İne köök çili iklebisken İn parça çirge üni istilgen, Pala köök çili mahlabıshan, Pray çirge üni istilgen. Alıp holında Han Mirgen Anda çobahbıshan, Köp çooğın çoohtanıp, Köp irbeğin irbektep turadır,

"Alpları yendim diye Aptallık etmeyin, köpek! Gerçek alpın eline düşeceksiniz! Yiğitleri kaçırdım diye, Şişmeyin, köpek tabanlı, Gerçek yiğidin eline düşeceksiniz!" Korkusuz. Han Kız'la Han Mirgen vuruşmuş. Dağı dağa katar gibi Çekişip kapışamıyorlar. Kötü sözlerini söyleyip, Yaka baştan tutuşmuşlar, Altı yedi kez dönüp, İnce belden sarılmışlar, Oraya buraya atışmışlar. Ormanlı Hanım zirvede. Yerinde duramayarak, Sallanan dağ, Oraya buraya atıştıklarında, Irmak suyu dalgalanıyor. Yerle gök birleşmiş, Yerin üstü karaya dönmüş, Yukarda duran göğün bağrı Oraya buraya düşmüş gibi. Karanlığa bürünen ay ışığı, Karaya dönüp, kaybolmuş. Otlatılan güzel malı, Otunu otlayamayarak bağrışıyor, Süzülüp çıkan gün ışığı, Kızarıp, kaybolmuş. Gözü temiz halkı Bağırışıp duruyor. Avcı iki kara köpek Baldırından yapışmış Kara kuzgunları Gözüne vuruyorlar, Korkusuz Han Mirgen, Yeniden kapışıyor. Ay geçinceye kadar tutuşmuş, Güneş ısınmış, Han Mirgen'in baldırını Kara köpekler yiyorlar, Han Mirgen'in gözünü Kara kuzgunlar kapatmış. Geniş olan yeri Basıp yaymışlar, Sürünülmez yerde Han Mirgen Sürünmeye başlamış, Parlayan derisini Yitirmiş Han Mirgen, Kaymayacak yerde Han Mirgen, Kayıp yorulmuş, Nine guguk gibi guguklamış Her yere sesi duyulmuş, Yavru guguk gibi ötmüş, Bütün yere sesi işitilmiş. Alp elinde Han Mirgen Orada acı çekiyormuş, Çok sözünü konuşup, Çok sözünü edip duruyor,

Hanım sınnıñ üstünde Han pozırağı añdarıl halza, Han pozırah attın soonda, Kistep,çobalıp oylir Hulun-çabağazı çoğıl. Alıp Han Hıstıñ çirinde, Añdarıl halza Han MıVgen, Han Mirgenniñ soonda * Çobalıp kiler nime çoğıl", İdi inelip, ir-çahsızı Çobalıp aylan turğanda, Hayzı-hayzı çirde Hanat tabızı haalabıshan, Çirniñ hırığı çirde Çimiñ üstü ıılap turadır, Tigir tözi çirde Tigir paarı soolabıshan, Alıp Han His, hıs-çahsızı, Hılçañnap kör turadır: Hayzı-hayzı çirde Çalın çastap turadır. Haydağ noo nime tip körze, Hanattığ hus siip kilip odır, Körim-hayım arazında Çapsıra uçuh kilgen. Huzuruh uliinca pora narçın-hus. Han tigirnin paarında Hanat haalap siibisken, İki hara hushunnı Kize teep parabıshan, Tohtadın polbin, Iılap-soolap parıbıshan, Künnig çirge parıbızıp, Oyda ibirilip, pura tastaan, Paza hatap, Hanım sınğa Iılap-soolap siibisken, iki hara adaynı Üze-kize teep parıbıshan, Tohtap polbaan pora narçın, Künnig çirge parıp, ködirilibisken, Han tigirnin paarında, Pora narçın taptap tur. Hatap töreen Han Mirgen, Hatap habızıbıshan, Azah pazıp alızıbıshan Alıp Han Hısnañ, Harağın körip, Han Mirgen Hatap tudızıbıshan. Tigir paarında pora narçm Kizi tilineñ tillenibisken, Munzuruh uliinca pora narçın Kizi ünineñ ünnenibisken: "Abaay-haarındas Han Mirgen, Adam çirin ağar çaa pasçadır, Tabırah arah aylanıp, Tarığıp nanarca polıñar! Icem aarlığ çurtın İrlik ayna çaalapçadır!" Pora narçın hus külügi, Pura salıp, uçuh sıhhan,

Hanım zirvenin üstünde Han boz atı devrilip kalsa Han boz atın ardından, Kişneyip koşacak Kulunu tayı da yok. Alp Han Kız'ın yerinde Yıkılıp kalsa Han Mirgen, Han Mirgen'in ardından, Üzülüp gelecek kimse yok." Böyle acı çekerken erin güzeli İnleyip dururken, Çok çok uzaklarda Kanat çırpıntısı duyulmuş, Yeryüzünün üstünde Yeryüzü uğulduyor, Göğün ufku yerde Göğün bağrı gürlüyor, Alp Han Kız, kız güzeli, Etrafına bakmıyor: Çok çok uzaklarda Alevler yükseliyor. Ne biçin şey diye baktığında, Kanatlı kuş süzülmüş geliyor, Kaşla göz arasında Uçup yakına gelmiş. Kuyruk büyüklüğünde bora laçin kuşu. Han göğün bağrında Kanat çırpıp süzülmüş İki kara kuzgunu Tepip keserek gitmiş, Savaşı bitirememiş, Uğuldayıp kanat çırpıp gitmiş, Bir günlük yere yükselmiş Dönüp hızla uçmuş, Yeniden Hanım zirveye Uğuldayıp süzülmüş, İki kara köpeği Tepip ayırıp gitmiş, Savaşı bitirememiş bora laçin, Bir günlük yere yükselmiş, Han göğün bağrında, Bora laçin sesleniyor. Yeniden dirilen Han Mirgen, Yeniden kapışıvermiş, Ayaktan baştan tutuşmuş, Alp Han Kız'la Gözüne bakıp, Han Mirgen Yeniden tutuşmuş. Gök bağrından bora laçin İnsan diliyle konuşmuş, Yumruk büyüklüğündeki bora laçin İnsan sesiyle seslenmiş: "Ağabey kardeş Han Mirgen, Atamın yerini kanlı savaş basıyor, Çabucak dönerek, Acele dönmeniz gerek! Annemin kıymetli yurdunu Erlik şeytan talan ediyor!" Bora laçin kuş yiğidi, Dönüverip uçup gitmiş,

Hayzı-hayzı çirde Hanat hoolap çidibisken. Irahhı çahsı çirde Iılap-soolap çidibisken, Pora narçınnıñ izi-çoh Ah çip çili tartıl halğan. Haphan çirden Han Mirgen Harbah al turadır, Tuthan çirden Han Mirgen Tudımnap üze tuthan, İrgi çilin irtire İres-tolğazıbı shan, Çil naazına sığara Çinis polbin turadırlar. İrgi çili irt parıbıshanda, İrik pirbeen Han Mirgen, İzebi çoh Alıp Han Hıstı İrep-tolğabıshan. Taylıhpas çahsı çirde Taylığıbıshan Han His. Sürnükpes tee çirinde Sürnügibisken Han His, Han Mirgen, ir-çahsızı, Alıp Han Hısha sös sölebisken: "Çahsınañ parazıñ ma, Çabalnañ parazıñ ma, Han His?" Alıp Han His, hıs-çahsızı, Han Mirgenge hınmaan: "Sirerdeg çabal tölge Çir para çoğılbın, Nımalah pazım çat haizin, Nımırt haraam sool haizin!" İnet-çobadıp, Han Mirgen, İdek saap, ködir parğan, Ayaş altın altı pulğap, Aylan panp tastaan. Oylap kilip tüzirip, Orta müne odırğan, Tilin sunbıshan, Tizin his turadır Han Hıstın: "Parzañ daa, alam, Han His, Parbazañ daa, alarohpın!" Pararğa hınmaan Han His, Han Mirgen tapsabıshan: "Adañmınañ, Han pozırah at, At tirgizi kirek!" Han pozırah at, aylanıp, Hırına çada tüsken, İr palğacañ sarığ hayızın İr-çahsızı siste tarthan, Hıs-çahsızı Alıp Han Hıstı Hazıra-püge tartıp palğabıshan: "Parar köñniñer çoh polza, Icem-pabam çirinde Çarğıñar anda polar." Hamağında ay çarıhtığ Han pozırah attın, Huzuruna palğaan, Toğıs hulas suni

Çok çok uzaklarda Kanat çırpıp kaybolmuş. Uzaktaki güzel yerde Uğuldayıp vızıldayıp kaybolmuş, Bora laçinin yolu izi Ak ip gibi uzanmış. Kaptığı yerden Han Mirgen Avcuyla koparıyor, Tuttuğu yerden Han Mirgen Tutumuyla koparıyor, Eski yılı geçerken Çevririp dolamış, Yılın yenisi gelirken Yenişemeyip duruyorlar. Eski yıl geçerken, Usanmamış Han Mirgen, Korkusuz Alp Han Kız'ı Çevirip dolamış. Kayılmaz güzel yerde Kaymaya başlamış Han Kız. Sürünülmez yerinde, Sürünüyor Han Kız, Han Mirgen, er güzeli, Alp Han Kız'a söz söylemiş: "Güzellikle gidecek misin, Zorla mı götüreyim, Han Kız?" Alp Han Kız, kız güzeli, Han Mirgen'i sevmemiş: "Sizin gibi kötü döle Hiçbir zaman varmam Yuvarlak başım kopsun, Kara gözüm kör olsun!" Acı çektirip, Han Mirgen, Eteğini toplayıp, kaldırmış, Ayaz altında altı kez döndürüp, Dönüp gelerek bırakmış. Koşup gelerek indirip, Ortasına binip oturmuş, Dilini çıkarmış, Dişlerini sıkıyor Han Kız'ın: "Bana gelsen de alacağım, Han Kız, Gelmesen de alacağım!'" Varmak istememiş Han Kız, Han Mirgen seslenmiş: "Adıyla, Han boz at, At terkisi gerek!" Han boz at, dönüp, Yan üstü yatmış, Er bağlayacak sarı kayışını Er güzeli çekip çözmüş, Kız güzeli Alp Han Kız'ı Çekip bükerek bağlamış: "Varmaya gönlünüz yoksa, Annem babam yerinde Hükmünüz orada verilecek." Alnında ay ışıklı Han boz atın Kuyruğuna bağlamış, Dokuz kulaç boylu

Han pozırağına altanğan, Alıp Han Hıstıñ aran çulazın Çidekke alıngan, Attıñ ahsın pura tart kilip, Anda hıyğı salıbıshan: "Alıp Han Hıstın çirine Sürip ağılğan Ay altınañ altı han malı, Pögimi çoh Han His çurtına Halaytıp ağıldırğan Kün altınañ çiti han çonı! Çirlig çahsı kizi Çirine nanzın! Suğlığ çahzı kizi Suuna tarağlazın! Tas oçıh talañar! Talğannığ külin tooladınar Hanım sınnıñ altında Hulun-çabağa halbazın! Ukıs çonı çurtaan çirde Ulubızar aday halbazın!" Han Mirgen ir-çahsını Alğıstaan nime köp polğan. Annañ andar ir-çahsızı, Aylanıp, sıh çöribisken, Ah çazızın köre, Aylanıp, in tüsken. Söl çazızından ir-çahsızı Sarın sarnabıshan, Kök öleñnig çazızında Köön köglep kiledir: "Artıh küstig ir-çahsı, Ayılıp, ırlap kiledir, Arığ küzi albaan his kizi At huzuriinda çobal kiledir". Alıp Han His, hıs-külügi, Han Mirgenniñ irin istip, Açırğanıp kiledir. Tağlığ çirge çitkende, Tarığıbıshan Han Mirgen, Tulağazın tuu tartınıp, Tobırçığın pulğap turadır, Çar polğanın çara çayhaaan, Cazı putha hamcı saphan, Han pozırah at, Kirilip-süülip, oylap sıhhan. İki at halıh salğanda, Hara çiri ilgelibisken, Çoğar turğan tigir paarı Çayhalıp soolazıbıshan: Tağdan tağa iki çahsı, Tastap, oylas kiledir, Sınnañ sınğa ir- çahsızı Siip kiledir. Çiri pasha çirge tüzire Çiligip kilgen iki at Hayzı- hayzı çirde Han Mirgen kör kiledir: Aram ağastığ sın turçadır.

Han bozuna atlamış, Alp Han Kız'ın yiğit atını Yedeğe almış, Atın ağzını çekip döndürüp, Oradan bağırmış: "Alp Han Kız'in yerine Sürülüp getirilen Ay altındaki altı hanın malı, Hesapsız Han Kız yurduna Bağırtıp getirilen Kün altındaki yedi han halkı! Yeri olan güzel insan Yerine dönsün! Suyu olan güzel insan Suyuna dağılsın! Taş ocağını söndürünüz! Unlu külünü savurunuz Hanım zirve altında Kulun tay kalmasın! Halkı boyu yaşayan yerde Uluyan köpek kalmasın!" Han Mirgen er güzelini Alkışlayan insan çok imiş. Ondan sonra er güzeli, Dönüp gitmiş, Ak yazısına doğru, Dönüp inivermiş. Çöl yazısından er yiğidi Türküsünü çağırmış, Gök otlu yazısında Şarkısını söyleyip geliyor: "Çok güçlü er güzeli, Ayılıp, türkü söyleyerek geliyor, Temiz gücü yetmeyen kız kişi At kuyruğunda acı çekerek geliyor. Alp Han Kız, kız yiğidi, Han Mirgen'in türküsünü duyup, Sinirlenip geliyor. Dağlık yere gelince, Danlmış Han Mirgen, Siperliğini kapatıp, Kamçısını doluyor, Yar gibi ağzını çekip yarmış, Yazı gibi buda kamçı vurmuş, Han boz at, Gerilip süzülüp, koşmaya başlamış. İki at dörtnala kalkınca, Kara yer elenmiş, Yukarda duran gök bağrı, Sallanıp uğuldamış: Dağdan dağa iki güzel, Fırlayıp, koşup geliyor, Zirveden zirveye er güzeli Süzülüp geliyor. Yeri başka yere atarak Rüzgâr gibi gelmiş iki at Çok çok uzaklarda Han Mirgen bakıyor: Seyrek ağaçlı zirve duruyor.

At arğazınca pil, Ağaa sığara oylap kilip, At ahsın tohtathan. İzebi çoh Alıp Han His İzirgesteg inel turadır, Pögimi çoh Alıp Han .His Puzurğastığ çobal turadır, Ölerineñ hıs-çahsaa Özeleri küs polğan. Çadıbızarınañ Han Hısha Çobaları sidik polğan. İzeptep pögin turza İzebi çoh Alıp Han His: "Çabal sıraylığ His Hanğa Çitir parir Han Mirgen. Çathıspas nimes his kizi Çobalıp ödiribizer, Ödirbes nimes çacazı, Ödir salar Alıp Han Hıstı". Aldanmasta hıstıñ külügi Aldanıp çadıbıshan: "Han Mirgen, sistibis, Parğaybın paza,-tip turadır, Çiri-çurtıña çitir parzañ, Çaçan ödiribizer, Ol ödiribisken nime Paza hatap töri çoğıl, Ol çatırıbıshan nime Paza hati tura çoğıl". Han Mirgen sağın körgen: "Çacazınıñ sırayı çabal, Sım-püdizi andağ nineSağızı ulam çabal, Alıp Han Hıstı ödir salza, Hat çoh çat halarbın,"-tip sağınca. Altı aylanıp, ir-çahzısı İr palğacañ sarığ hayızın Sistip turadır. Pray siilglep parıbıshan, Siscen onday çoh Poolğlap parıbıshan, Hara tirge tüskence Han Mirgen teesken. Hayzı polza çirde Tisneñ taynap sisken, İmin salıp imnebiskende, İmneen imi im polğan, Tomın salıp tomnabıshanda Tomnaan tomı tuza polğan. Hatap töreen hıs-çahsızı, Hatap püdip turğan. Han Mirgen, irniñ cahsızı, Alıp Han Hısnañ toğashan. Alıp Han His çahsızı Han Mirgenge çoohtap turadır: "Çayaan salğannañ pu çirde Çazınğan nime pir dee çoğıl, Çacañ surapçatsa: Çahsınañ kildi be?-tip,-

At sırtı gibi bel, Oraya koşturup çıkıyor, Atın ağzını çekmiş. Korkusuz. Alp Han Kız Sinirlenip inliyor, Korkusuz Alp Han Kız Öfkelenip acı çekiyor, Ölmekten kız güzeline Sıkıntısı güç olmuş. Yatmaktan Han Kız'a Acı çekmek zor olmuş. Düşünüp durduğunda Korkusuz Alp Han Kız: "Çirkin yüzlü Kız Hana Kadar gider Han Mirgen. Yatırmaz değil kız kişi Eziyetle öldürür, Öldürmeyecek değil ablası, Öldürüverir Alp Han Kız'ı." Yalvarmayan kızın yiğidi Yalvarıp durmuş: "Han Mirgen, çözüver, Gideyim yine, diyor, Yerine yurduna götürürsen, Ablan öldürüverir, Onun öldürdüğü canlı Yeniden dirilmez. Onun yatırdığı canlı Yeniden ayağa kalkmaz." Han Mirgen düşünmüş: "Ablasının yüzü çirkin, Yaratılışı da öyle, Düşüncesi daha kötü, Alp Han Kız'ı öldürse, Kadınsız kalırım." diye düşünüyor. Altı kez dönüp er güzeli Erleri bağladığı sarı kayışını Çözüveriyor. Bütünüyle kördüğüm olmuş, Çözmenin yolu yok Boğumlanıvermiş, Kara teri akıncaya kadar Han Mirgen uğraşmış. En sonunda yerde Dişiyle çiğneyip çözmüş, Emini sürüp emlemiş, Emlediği emi em olmuş, İlâcını sürüp ilaçlamış, İlâcı yardım etmiş. Yeniden doğmuş kız güzeli, Yeniden düzelmiş. Han Mirgen, erin güzeli, Alp Han Kız'ın karşısna durmuş. Alp Han Kız güzeli Han Mir gen'e anlatıyor: "Tanrının gönderdiği bu yerde Gizlenecek hiçbir şey yok, Ablan sorarsa: Güzellikle geldi mi? -diye,

Çahsınañ nimin ze,-tip, Çoohtap pirerziñ. Huday salğannañ pu çirde Hudulğan kizi çoğıl, Hırıspm kildi be?-tip turza, Hırıspin kildi", -tip tusarzın. Aran çula iki atha Altanıp çör sıhhannar. Han Mirgen, ir-çahsızı, Hamcı salıbıshan, Han pozırah at-çahsılan Anda oylas parıbıshan. Çaap parçathan nañmır çili Siil kiledir iki at, S i ip parçathan hu s çili, Söölizip oylas parıbıshannar. Arğal çattıñ çiri Ağıldañ ırah halğan, Adazınıñ aarlığ çirine Aran çula at sabılğan, İlniñ-çattıñ çiri İsteñ ırah halğan, Iceziniñ silig çurtına İr-çahsızı tüs kilgen. Hayda-hayda Hanım sınnı Körim- hayım arazında İki at çapsıra oylaan, Kistinde turğan Kirim sında Kök tuban oraal parıbıshan, Ködirilbesteg kök tuban Ködiril parçadadır, Açılbastağ ah tuban Açıl parıpçadadır. Ah morçolığ çazılarnı Alın azahtañ türe tart kilgenner, Kök morçolığ çazılarnı Kizip azhnañ çaya teep kilgenner, Sın pözigi Hanım sınğa Sığara oylas kilgenner. Attıñ ahsın iki çahsı Anda tohtada tarthannar. Tulağaların azmıp, Aarhı sarin körgenner. Han Mirgen kör turza, Kirim sınnıñ üstünde Uluğ sağ polğan Çaalap kilgen alıptarnı to,ozıp, Kirim sınnañ indire oylap kilip odır Uluğ nimes his pala, Uluğ çurtha kire oylaan, Arğal çonın arali Ah ib alnına çitken, Altı aylanıp his pala Ah ibge kir parğan. Han Mirgen ir-çahsızı, His palanı körip, His Han çacazına Hınmin turçadadır: "Çabal sıraylığ His Han çaçam,

Güzellikle, -diye, Cevap verirsin. Huda'nın gönderdiği bu yerde Kurtulan kişi yoktur, Karşı koymadan geldi mi? -derse, Karşı koymadan geldi." dersin. Yiğit iki ata Atlayıp gitmişler. Han Mirgen, er güzeli, Kamçı vurmuş, Han boz at güzelleri Oradan koşmaya başlamış. Yağan yağmur gibi Sağılıp geliyor iki at, Süzülüp uçan kuş gibi, Süzülüp koşuyorlar. Yabancıların yeri Aklından çıkmış, Atasının kıymetli yerine Yiğit at yönelmiş, Başkalarının yeri Ustan uzaklaşmış, Annesinin temiz yurduna Er güzeli ulaşmış. Çok çok uzaklarda Hanım zirveyi Kaşla göz arasında İki at birlikte koşmuşlar, Arkasında duran Kirim zirvede Gök duman yükselmiş, Kalkmayacak gök duman Yükselip duruyor, Açılmayacak ak duman Açılıyor. Ak çiçekli yazıları Ön ayaklarıyla çekip dürmüşler, Gök çiçekli yazıları Arka ayaklarıyla tepip gelmişler, Zirve yükseği Hanım zirveye Koşarak çıkıp gelmişler. Atların ağzını iki güzel Orada çekip durdurmuş. Siperliklerini açıp, Kuzey tarafa bakmışlar. Han Mirgen baktığında, Kirim zirve üstünde Büyük savaş olmuş. Savaşa gelen alpları bitirip, Kirim zirveden aşağı koşuyor Büyük olmayan kız çocuğu, Büyük yurda koşturup inmiş, Halkın boyun arasından Ak evin önüne ulaşmış, Altı kez dönüp kız çocuğu Ak eve girivermiş. Han Mirgen, er güzeli, Kız çocuğuna bakıp, Kız Han ablasını Sevmeyerek duruyor: "Çirkin yüzlü Kız Han ablam,

Haraa-künörte uzubin, Ötip-sığıp çatçañ, Tikke le nimes pu kirek: Ot altında oğırlığ polğan polar, Oğır tutpaza, olğan haydañ polar? Idek altında çaçam İrlig polğan polar İri polbaan polza İrkezi haydan polarcıh?" İlni çonnı köre, iki çahsı in tüsken, Harağı silig çonı Hıyğılas-suulas turadır: "Purun parğan Han pozırah at Punlıp aylan kiledir, İrgide parğan Han Mirgen İbirilip aylan kiledir, Aran çula attı hostap, At hada as kiledir, Alıp kizini hostap, Arığ-silig his kiledir." Uluğ aalnı arali Ah ib alnına çitkenner. Attañ tüzip, azır çeçpee Attarın palğaannar, Ah pay zañ ibge aylanıp kirgenner. Aylanıp kir kilip, körze İzebi çoh Han MirgenÇabal sıraylığ çacazı Tör tözekte odırçadır. Altın stolnıñ kistindeArığ-silig his pala, Uluğ ayahtığ ügreni Alnına tartımp alğan: Uluğ söögi hıs-çahsınıñ Ansınañ tüsçetkendeg, Kiçig söögi his külüktiñ Purnınañ tüsçetkendeg. İzen salıp, iki çahsı İzennes turadırlar, Mindi salıp, iki çahsı Mindilezip irtkenner. İzen-mindi irtkende, Üstünzarhı sireege odırğannar. İzebi çoh Han Mirgen Çabal sıraylığ His Hannı kör turadır: Hamah tüñderil panbıshan, Harah çılay panbashan. Alap Han His, Anı körip , çiksip turadır, Tal parğan nime çili odırıbıshan. idi odırıp odırğannarında, Çabal sıraylığ His Han çoohtabıshan: İlniñ çirine parıp, İrkem Han Mirgen, İrgi çil irkence, çörder, Icem-adam çahsı çurtına aylanmin, Altı çılğa sala çitpeder, Arığ -silig Alıp Han Hıstı

Gece gündüz uyumadan, Dışarı çıkmış, Boşuna değil bu iş: Ot altında dostu varmış, Dost tutmasa, çocuk nereden olacak? Etek altında ablam Er saklamış olmalı Eri olmasaydı Bebeği nereden olacaktı?" Halka boya bakarak, İki güzel inivermişler, Gözü temiz halkı Çağırışıp bağrışıyorlar: "Önceden giden Han boz at Dönmüş geliyor, Eskiden giden Han Mirgen Evrilip geri geliyor, Yiğit atın yanında, Başka bir at geliyor, Alp kişinin yanında, Arı sili kız geliyor." Büyük oba arasından Ak evin önüne gelmişler. Attan inip çatal direğe Atlarını bağlamışlar. Ak saray eve dönüp girmişler. Dönüp girerek baktıklarında Korkusuz Han Mirgen Çirkin yüzlü ablası Baş döşekte oturuyor. Altın masanın başında Arı sili kız çocuğu Büyük kasedeki çorbayı Önüne çekip almış: Büyük kemiği kız güzelinin Ağzından düşer gibi, Küçük kemiği kız yiğidinin Burnundan düşer gibi. Selâm verip, iki güzel Selâmlaşıyorlar, Merhaba deyip, iki güzel Merhab ulaşıyorlar. Selâm sabah geçince, Yukardaki tahta oturmuşlar. Korkusuz Han Mirgen Çirkin yüzlü Kız Han'a bakıyor: Alnı kırışmış, Gözü kısılmış, Alp Han Kız, Onu görüp tiksiniyor, Dalmış gibi oturuyor. Bu şekilde oturduklarında, Çirkin yüzlü Kız Han konuşmuş: Elin yerine varıp, Kardeşim Han Mirgen, Eski yıl geçinceye kadar gittiniz, Anne babamın yurduna dönmeden, Altı yılına yetmeden, Arı sili Alp Han Kız'ı

Al polbin poldar ba? Pu odırğan hıs-çahsı Pararğa hınmaan polğan ma? Köñnineñ kilgen me hıs-çahsı, Könni çoh kilgen me?-çoohtap pir". Horıhhanınañ çoohtabıshan: "Çabal sıraylığ çaça kizi, Çahsınañ kilgen"-tip turadır. Çahsınañ kilgen polza, Çurtaayzar za , irkem. Çaballanıp kilgen polza, Çarğızın ider polğam". İdi suulas turğannarında, Nime çip odırğan hızıcah tura segirgen, Pir mahlap tapsabaan, Purulıp, sıh çöribisken, Çabal sıraylığ His Han Çoohtap odırıbıshan: "Han Mirgen, irkem-kincem, Haydağ pala törip parğan? Pu palanıñ, sığıp, Parçathan çirin körinerdek" Han Mirgen, ir- çahsızı, Aylanıp sıh çöribisken. Aylanıp kör turza, Ah ib alnında turıp: Uluğ aalnı arali Uluğ oylasta parçadır, Sın pözigi Hanım sınğa Sığara oylap parıbıshan Han Mirgen, ir-çahsızı Han pozırah atha altanğan, Arığ-silig his palanı, Istep-çollap parıbıshan, Aal arali ir-çahsızı Aal tobıra kilgen. Arğalığ Hanım sınğa Aylan sıh kiledir. Hanım sınnıñ aarhı sari Ah cazı saylal turadır, Han Mirgen alıp kizi Harah hasça sıh kilip tohtaan. Aarhı sarin kör turza, Ah çazaa toldıra mal, Çastañ oray his pala Cazını köre oylap parıbıshan. Ah öleñnig çazıda Aylanıp tura tuşken, Altı aylanıp, his pala Anda hıyğı salıbıshan, Hıyğıli panp odırıp, his pala Çılğı çili kistebisken, Nañırada kistep turğanda, Çılğı mal pray kistezibisken. Aran çula töriceñ Ala hula ashır Ala hula piineñ Udur oylas kiledirler. Ala hula hulun-çabağa

Alamadınız mı? Bu oturan güzel kız, Sana varmak istemedi mi? Gönlüyle mi geldi güzel kız, Gönülsüz mü geldi?, anlat." Korkuyla konuşmuş: "Çirkin yüzlü abla kişi, Güzellikle geldi." diyor. Güzellikle geldiyse, Birilke yaşarsınız, kardeşim. Zorla gelseydi, Hükmünü verecektim." Böyle sohbet ederlerken, Yemek yiyen kızcağız kalkıp seğirmiş, Bir şey söylemeden, Dönüp çıkmış, Çirkin yüzlü Kız Han Oturduğu yerden konuşmuş: "Han Mirgen, sevgili kardeşim, Nasıl çocuk doğmuş? Bu çocuğun çıktığı, Gittiği yeri görüverin." Han Mirgen, er güzeli, Dönüp çıkmış. Dönüp baktığında, Ak ev önünde durup: Büyük obanın içinden Hızla koşarak gidiyor, Zirve yükseği Hanım zirveye Koşarak çıkmış. Han Mirgen, er güzeli, Han boz ata atlamış, An sili kız çocuğunu İzleyip gitmiş. Obanın içinden er güzeli Bir uçtan diğerine geçmiş. Ormanlı Hanım zirveye Dönüp çıkıyor. Hanım zirvenin öbür yanında Ak yazı uzanıyor, Han Mirgen alp kişi Çabucak çıkıvermiş. Öbür yanına baktığında, Ak yazı dolusu mal, Yaşça küçük kız çocuğu Ovaya doğru koşup gitmiş. Ak otlu yazıda Dönüp durmuş, Altı kez dönüp, kız çocuğu Oradan bağırmış. Bağırınca kız çocuğu Yılkı gibi kişnemiş, Kişnemesi yankılandığında, Bütün yılkılar kişneşmiş. Yiğit doğan, Ala kula aygır Ala kula kısrakla, Koşup karşılıyorlar. Ala kula kulun tay

Hostap kiledir, His palanıñ hırina Çitire oylas kilgenner, Oğır-migir tüzip, Ala hula ashır Ala hula piineñ his palanı Çıstap turadırlar. On sağı sarinañ Ala hula piini His pala eem turıbıshan, Sol sağı sarinañ Ala hula hulun emgen. Anı körip, Han Mirgen Tannap, çapsıp turadır, Adın pura tartıbızıp, Aalnı köre in tüsken, Uluğ aalğa Han Mirgen Uluğ çorıhta kilgen, Attañ tüzip, adın Azır çeçpee palğaan, Aylanıp, ibiril kilip, Ah ibge kirgen. Çabal sıraylığ His Han Ornınañ türbin odırçadadır. "Haydar pardı, pu palanı Kördiñ me, Han Mirgen, "-tipçededir. Han Mirgen, aylanıp, Anda çoohtap pirgen: "Arğalığ Hanım sınnı Azıra oylap parıbıshan, Ah öleñnig çazıda Altı aylanıp hıyğılaan, Ala hula ashır Ala hula piineñ Ala hula hulun udur kilgenner. Ala hula piini Oñ sarinañ his pala emgen. Sol sağı sarinañ Ala hula hulun emgen." Çabal sıraylığ His Han, turıp, Altın stolm tartıbıshan, Aylanıp, ibirilip, Azı, suun turğızıb'ıshan, Han Mirgenneñ Alıp Han Hıstı Aarlap sıylaan. Ah öleñnig çazıda, Ala hula piini eemip, Altı aylanıp his pala Hırilarında turıbıshan. Ala hula hulun-çabağa, His palaa paarsap, Olbı-solbı naağın His palaa sızın turadır. Çe his pala kör turza Ala hula hulınnıAla hula hulun-çabağa Üs hulahtığ polğan. Annañ aylanıp, his pala Ala hula ashırğa çoohtaan:

Birlikte geliyorlar, Kız çocuğunun yanına Kadar koşup gelmişler, Bağırıp çağırıp, Ala kula aygır Ala kula kısrakla kız çocuğu Kokluyorlar. Sağ tarafından Ala kula kısrağı Kız çocuğu emiyor, Sol yanından Ala kula kulun emiyor. Bunu gören Han Mirgen Şaşırıp, hayrete düşüyor, Atını çekip döndürmüş, Obasına doğru inmiş Büyük obaya Han Mirgen Hızla gelmiş, Attan inip atını Çatal direğe bağlamış, Dönüp gelerek, Ak eve girmiş. Çirkin yüzlü Kız Han Yerinden kalkmadan oturuyor. "Nereye gitti, bu çocuğu Gördün mü, Han Mirgen," diyor. Han Mirgen, dönüp, O zaman konuşmuş: "Ormanlı Hanım zirveyi Koşturarak aşıp gitmiş, Ak otlu yazıda Altı kez dönüp bağırdı, Ala kula aygır Ala kula kısrakla Ala kula kulun karşı geldiler. Ala kula kısrağı Sağ yanından kız çocuğu emdi, Sol yanından Ala kula kulun emdi." Çirkin yüzlü Kız Han kalkıp, Altın masasını çekmiş, Dönüp çevrilip, Aşını suyunu koymuş. Han Mir gen'le Alp Han Kız'ı Ağırlayıp hürmet etmiş. Ak otlu yazıda, Ala kula kısrağı emip, Altı kez dönüp kız çocuğu Yanlarında durmuş. Ala kula kulun tay, Kız çocuğu sevip, Her iki yanağından Kız çocuğu sıvazlıyor. Kız çocuğu baktığında Ala kula kulunu Ala kula kulun tay Üç kulaklı imiş. Oradan dönüp, kız çocuğu Ala kula aygıra konuşmuş:

"Adam polğan Ala hula ashır Icem Ala hula pii, Hadarğan malnı, aralap çörem me? Haydar parıp çörem?"Açırğanmas his pala Aylanıp açırğanıbıshân, Hum çazıda turıp, His palanıñ ara çüregi haynabishan: "Çayaan-çahsı par pozla Çılğıdan haydi törip parğam? Çon-çahsı arazında Çurtap polbaspın, Uluğ-çahsı huday par polza, Ulus-çonnañ noğa töribeem? Arığ silig çonğa Aralas polbin çörem me?" Ala hula ashır, aylanıp, Anda çoohtanıbıshan: "Çılgındañ daa törizeñ, Çon arazında çurtirzıñ. Hanım sınnıñ altında Adañ çurtı polar, Hanım talay suğ hazında Icen çurtı polar, Han Mirgenni harındas idinip, Hada-pirge çurtirzar". "Andağ polza, Aar adım adap piriñer, Adı-solam sölep piriñer." Ala hula ashır turğannañ Aar adın adabıshan: "Çabal sıraylığ His Han Uluğ-turuğıñar polar, Homay podistig His Han Prayzıñarnıñ ulii polar, Çabal sıraylığ His Han Çacalığ polarzar. Adadañ hada sıhpaza daa, Adadañ sıhhan oshas polar, Toğıs hulas sunnığ Han pozırah attığ Han Mirgen abaalığzar, Hamağında ay çarıhtığ Han pozırah attığ Alıp Han His nigelig polarzar Ala hula ashır adalığzar, Ala hula pii iceligzer, Adadañ pirge töreen Üs hulahtığ ala hula tuñmalığzar, Çayaan salğan ala hula Tuñmañnı altanıp çöreziñ. Toğıs hulas suni Üs hulahtığ Ala hula attığ Çılğıdañ töreen Ay Huucın Adı-solañ polar.

"Atam olan Ala kula aygır, Annem Ala kula kısrak, Otlatılan mala katılayım mı? Nereye gideyim?" Sinirlenmeyen kız çocuğu Dönüp öfkelenmiş, Kum yazıda durup, Kız çocuğunun yüreği yanmış: "Güzel tanrı var ise, Yılkıdan nasıl doğdum? Güzel halk arasında Yaşayamıyorum, Yüce güzel Huda var ise, Halktan boydan niçin doğmadım? Arı sili halka Katılamayacak mıyım?" Ala kula aygır, dönüp, Orada konuşmuş: "Yılkıdan doğsan da, Halk arasnda yaşarsın. Hanım zirve altında Atanın yurdu vardır, Hanım ırmak kıyısında Annenin yurdu vardır, Han Mirgen'i kardeş edinip, Birlikte yaşarsınız-" "Öyle ise, Kıymetli adımı veriniz, Adımı sanımı söyleyiniz." Ala kula aygır durduğu yerden Kıymetli adını vermiş: "Çirkin yüzlü Kız Han Büyiiğnüz olur, Kötü yaratılışlı Kız Han Hepinizin büyüğüdür, Çirkin yüzlü Kız Han Ablalı oluyorsunuz. Atanız aynı olmasa da, Atanız birmiş gibidir, Dokuz kulaç boylu Han boz, atlı Han Mirgen ağabeylisiniz-, Alnında ay ışıklı, Han boz atlı Alp Han Kız yengeli oluyorsunuz. Ala kula aygır babalısınız, Ala kula kısrak annelisiniz, Atadan birlikte olan Üç kulaklı ala kula kardeşiniz var, Tanrının verdiği ala kula Kardeşine binip gidersin. Dokuz kulaç boylu Üç kulaklı Ala kula atlı Yılkıdan doğan Ay Huucın Adın sanın olacak.