AS SMS, INTERNET E A COMUNICACIÓN NON VERBAL: COMO INFLÚEN OS XESTOS NA ELABORACIÓN DE NOVOS SÍMBOLOS

“As SMS, internet e a comunicación non verbal: como inflúen os xestos na elaboración de novos símbolos”

Aitor Rivas RODRÍGUEZ Universidade de Tübingen

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

1

1. Esquema da presentación CNV
(Comunicación
Non
Verbal) Conceptos
principais Os
xestos,
os
quinemas
e
as
emoticonas Smileys
VS.
kaomoji O
silencio Funcións
positivas
ou
negativas? Que
pasa
na
comunicación
non
oral? 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

2

2. A comunicación non verbal Quen
se
ocupa
dos
estudos
sobre
a
 comunicación
non
verbal? Psicólogas,
antropólogas,
artistas,
 etnólogas,
deseñadoras
gráficas,
 informáticas,
lingüistas... Só
o
traballo
en
conxunto
con
esas
outras
 disciplinas
pode
levar
a
unha
análise
 verdadeira
e
completa 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

3

2.1. Ray L. Birdwhistell Vexamos
agora
algúns
gráficos
que
introduce
 Birdwhistell
(1970)
para
a
análise
dos
xestos: 1.
Alto! 2.
Non
se
escoita 3.
Silencio! 4.
Non
o
sei 5.
Ollo,
ten
coidado! 6.
Léveme
no
seu
vehículo 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

4

2.2. Fernando Poyatos A
estrutura
tripla
básica
da
comunicación
 humana:
linguaxe,
paralinguaxe
e
quinésica É
unha
proposta
moi
atrevida
porque
 colocou
a
PARALINGUAXE
e
a
QUINÉSICA
 ao
mesmo
nivel
ca
a
linguaxe
verbal

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

5

2.3. Algúns conceptos Comunicación
non
verbal:
conxunto
de
 signos,
movementos,
cheiros,
expresións
 do
rostro,
que
serven
para
comunicar Entre
os
aspectos
máis
importantes
da
CNV
 gustaríame
presentar
dous:
a
paralinguaxe
 e
a
quinésica

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

6

2.3.1. A paralinguaxe As
cualidades
primarias
(timbre,
resonancia,
 intensidade
e
volume,
tempo,
ton,
campo
 entoativo,
duración
silábica,
ritmo) Os
cualificadores
(tipos
de
voz) Os
diferenciadores
(p.ex.
o
riso) Os
alternantes
(consonánticos,
vocálicos
ou
 silenciosos) 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

7

2.3.2. A quinésica Definición:
os
xestos,
movementos
corporais,
 das
mans,
da
testa,
a
conduta
dos
ollos
e
mais
 a
postura
que
interveñen
na
comunicación
(a
 cuestión
é
como) Até
que
punto
serve
a
quinésica
para
 comunicar
(extraverbalmente)?
(conversa
 telefónica) 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

8

Os quinemas Son
as
unidades
mínimas
de
movemento
 do
corpo
con
significado
e
serían
 equivalentes,
xa
que
logo,
aos
fonemas
e
 grafemas
na
linguaxe
verbal
(oral
e
escrita) As
súas
representacións
gráficas
son
vitais
 para
explicarmos
a
aparición
das
cariñas
 (smileys) 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

9

Exemplo da miña análise comunicativa 75 ... i tú inxenuamente dices 76 .. nÁ: 77 .. si a mí como estos no:: 78 .. no me apetece

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

10

3. As cariñas Que
son
as
emoticonas? Cando
aparecen
por
primeira
vez?
 Para
que? Vexamos
un
pouco
de
historia

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

11

No
ano
1881
a
revista
 estadounidense
Puck,
 publica
os
primeiros
 símbolos
gráficos
ou
 emoticonas
onde
 indican
expresamente
 que
calquera
os
pode
 empregar,
pois
non
 teñen
copyright

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

12

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

13

3.1. Primeiras “cariñas”

Revista

Puck,
212.
30

de
marzo
de
1881

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

14

3.1.1. Definición As
cariñas
ou
emoticonas
son
combinacións
 esquemáticas
de
caracteres
que
representan
 expresións
que
se
poden
atopar
na
cara
do
ser
 humano A
maior
parte
das
veces
achegan
información
 redundante
respecto
do
texto
ao
que
 acompañan

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

15

3.2. As cariñas no chat e nas SMS Pero,
igual
que
ocorreu
coa
arroba,
@,
 tivo
que
pasar
moito
tempo
para
que
 chegase
a
ter
o
uso
que
coñecemos
hoxe.
 Non
foi
até
1982,
un
século
máis
tarde,
 cando
comezan
a
se
empregar
en
 internet,
despois
desta
mensaxe
 electrónica
enviada
por
Scott
E.
Fahlman: 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

16

19‐Sep‐82
11:44
Scott
E
Fahlman
:‐) From:
Scott
E
Fahlman I
propose
that
the
following
character
sequence
for
joke
 markers: :‐) Read
it
sideways.
Actually,
it
is
probably
more
economical
 to
mark
things
that
are
NOT
jokes,
given
current
trends.
 For
this,
use: :‐(

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

17

3.3. (n_n) VS. :-) Cales
son
as
cariñas
máis
empregadas? As
cariñas
xaponesas,
kaomoji
ou
kaoani
 adoitan
ser
máis
sinxelas
de
ver
para
as
 persoas
non
habituadas,
xa
que
se
ven
de
 fronte Os
smileys,
moito
máis
empregados
no
 mundo
occidental,
hai
que
lelos
xirando
a
 testa
cara
á
esquerda 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

18

3.3.1. Emoticonas ou smileys :-) e :-> feliz / sorrindo / de bo humor

Estes
que
vemos
son
 só
uns
exemplos
das
 emoticonas
máis
 frecuentes

;-(

a chorar

:-D

gran sorriso

:-):-):-)

gran gargallada

:P =P XP coa lingua fóra / despois dun chiste :-( e :-C triste ou moi triste ;-)

chiscadela do ollo

:-X

bicos

:-V e :-O berros, sorpresa (:-& 14 de xullo de 2009

enfadado

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

19

3.3.2. Cariñas xaponesas As
cariñas
xaponesas,
 kaomoji
ou
kaoani
 interprétanse
 mirando
de
fronte
 Moitas
veces
tamén
 se
representan
os
 xestos
feitos
cos
 brazos
e
coas
mans 14 de xullo de 2009

(^_^)

feliz

(u_u)

triste

(*^*) e

asombrado, sorprendido

('O')

a cantar

(=_=)

aburrido

\(^o\)(/o^)/

a bailar

(\^o^/)

a boquexar



coas mans detrás da testa

(^_^)/~~

abur! despedida

(^-^)b

parabéns

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal 20

3.3.3. A evolución da emoticona Nos
últimos
anos
as
sinxelas
emoticonas
foron
 mudando
en
imaxes
elaboradas
e,
como
se
ve
 nos
seguintes
exemplos,
moi
esaxeradas

Microsoft Messenger e Odigo 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

21

3.3.3. Curiosidades Coa
mellora
dos
dispositivos
móbiles
e
coa
 posibilidade
de
enviar
fotos
e
videos,
 empregaranse
menos?
 Hai
cariñas
moi
esaxeradas
(algunhas
serían
 imposíbeis
nunha
persoa)
para
expresar
 sensacións
que
si
que
son
reais
























:‐s Na
actualidade,
existen
moitas
cariñas
 distintas
e
xorden
outras
novas
sen
parar,
 mesmo
con
concursos
organizados.
Cales
 pasarán
a
ser
de
uso
frecuente? 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

22

4. O silencio Defínese
como
NON‐ACTIVIDADE
comunicativa Non
é,
daquela,
a
ausencia
de
comunicación Ora
ben,
como
se
expresa
o
silencio
nas
SMS
e
 nos
chats? Nas
SMS,
é
a
ausencia
dunha

resposta
(real,
 neste
caso) Nos
chats
habitualmente
non
se
explicita
o
 silencio,
déixase
de
escribir 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

23

4.1. Pausa VS. Silencio Pausa:
Entre
0
e
1
segundos,
se
se
prolonga
 durante
máis
tempo
convértese
nun
silencio.
 Adoita
ser
natural
e
involuntaria Silencio:
Dura
máis
dun
segundo
e
nese
 espazo
a
comunicación
non
verbal
cobra
todo
 o
protagonismo
do
discurso No
caso
dos
chats
e
das
SMS
os
tempos
son
 máis
amplos,
pero
un
silencio
excesivo
pode
 provocar
reaccións
negativas
no
interlocutor 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal 24

4.2. Funcións positivas e negativas Positivas: a)
O
silencio
natural
do
ambiente b)
O
silencio
de
“rapport” c)
O
silencio
do
amor
compasivo d)
O
silencio
profesional Negativas: a)
Negación
da
comunicación b)
Silencio
manipulador 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

25

5. Conclusións Os
quinemas,
base
das
emoticonas,
continúan
a
 ter
plena
validez
para
o
estudo
da
Comunicación
 Non
Verbal As
cariñas
orientais
son
máis
expresivas
(a
nivel
 corporal)
ca
as
emoticonas
que
empregamos
 con
máis
frecuencia As
cariñas
(smileys)
son
a
expresión
mínima
dos
 quinemas
e,
entón,
prescinden
doutras
partes
 do
corpo
e
céntranse
na
expresión
da
cara 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

26

As
SMS
e
os
chats
(ora
en
internet
ora
no
móbil)
 teñen
as
súas
propias
normas
de
creación
de
 cariñas
e
símbolos Aínda
que
non
son
tecnoloxías
tan
novas,
as
 cariñas
que
vimos
forman
parte
dunha
listaxe
 aberta
e
adáptanse
as
emoticonas
e
pasan
a
ser
 imaxes
case
reais O
silencio,
na
comunicación
oral
e
tamén
nas
 relacións
internáuticas,
COMUNICA
sempre A
Comunicación
Non
Verbal
é
un
elemento
 importante
de
expresión
e,
xa
que
logo,
 imprescindíbel
na
configuración
do
pobo
galego 14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

27

Beizón
pola
atención
prestada

14 de xullo de 2009

Aitor Rivas - As SMS, internet e a comunicación non verbal

28