Το ταξίδι του El Greco στην Ελλάδα

Το ταξίδι του El Greco στην Ελλάδα
Τετρακόσια χρόνια μετά το θάνατό του, ταξιδεύει ανά τον κόσμο, με φτερά τα έργα του. Ο λόγος για τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, ή αλλιώς El Greco. Έναν ζωγράφο που ξεκίνησε από την Κρήτη κι έγινε γνωστός ανά τον κόσμο, επιτυγχάνοντας την αθανασία του αναγνωρισμένου καλλιτέχνη. Γεννήθηκε στο Χάνδακα (παλιά ονομασία του Ηρακλείου της βενετοκρατούμενης τότε Κρήτης), συγκεκριμένα στο χωριό Φόδελε. Γόνος πλούσιας οικογένειας, παρακολούθησε σπουδές βυζαντινής αγιογραφίας. Σε ηλικία 20 ετών έφυγε για να αξιοποιήσει το ταλέντο του στην Βενετία, που εκείνη την περίοδο εκτός από εμπορικό, ήταν και καλλιτεχνικό κέντρο. Μαθήτευσε δίπλα στον Τισσιανό και τον Τιντορέτο, εξαιρετικούς αναγεννησιακούς ζωγράφους του Βορρά. Εκεί, ειδικεύτηκε στη χρήση της ελαιογραφίας πάνω σε καμβά, οπότε εγκατέλειψε την βυζαντινή ζωγραφική σε ξύλο. Τα θέματά του, στην πλειοψηφία τους θρησκευτικά, μα με τελείως διαφορετική εικόνα. Είναι πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση, με προδιαγραφές των αρχαιοελληνικών αγαλμάτων, μα ταυτόχρονα έχουν μια άυλη, πνευματική αίσθηση. Με έναν φωτισμό που τα ανάγει - θα μπορούσε να πει κανείς - σε θεϊκό επίπεδο. Ο ίδιος έλεγε πως ζωγράφιζε γιατί «ψιθύριζαν τα πνεύματα στο κεφάλι του».

Το 1577 πηγαίνει στο Τολέδο, το μεγαλύτερο θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο της εποχής στην Ισπανία, για να ζωγραφίσει το εικονοστάσιο του Σάντο Ντομίγκο ελ Αντιγκόνο. Εκεί πρόκειται να φτιάξει τα καλύτερα έργα του όπως, «Η ταφή του κόμητος Οργκάθ», «Ο θάνατος του Λαοκόοντα», «Ο Ευαγγελισμός», κ.α. Η ταφή του κόμητος Οργκάθ, στην ακόλουθη εικόνα, αποτελεί ένα από τα πολυπρόσωπα έργα που συνήθιζε να φτιάχνει. Χωρίζεται σε δύο επίπεδα – επίγειο, ουράνιο - και μέσα στην εκκλησία αποκτά χαρακτήρα οράματος.












Ο θάνατος του Λαοοκόντα, είναι το μοναδικό έργο του με μυθολογική θεματογραφία, εμπνευσμένος από την Αινειάδα του Βιργίλιου, Στη μέση περίπου του πίνακα, βλέπουμε ένα άλογο, που παραπέμπει στο Δούρειο Ίππο και ο τόπος που είναι ζωγραφισμένος στο βάθος, δεν είναι άλλος από το Τολέδο, την πόλη που τον «κράτησε» μέχρι το τέλος της ζωής του.







Επίσης θεωρείται πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης. Επιρροές του συναντάμε σε καλλιτέχνες του 20ου αιώνα, όπως ο Πικάσο, ο Σεζάν, κ.α. Χαρακτηριστικό παράδειγμα «Οι δεσποινίδες της Αβινιόν» του Πικάσο, όπου οι γυναίκες και η κινησιολογία τους παραπέμπουν στις γυναίκες που βρίσκονται στο βάθος του πίνακα «Το όραμα του Άγιου Ιωάννη» του Ελ Γκρέκο.



Σε όλο τον κόσμο γίνονται εκθέσεις για τα 400 χρόνια από το θάνατό του (7 Απριλίου 1614). Στην Ελλάδα τώρα γίνονται στο Βυζαντινό & Χριστιανικό μουσείο 04/12/14 έως 31/03/15, στο μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 14/11/14 έως 15/02/15, και στο μουσείο Μπενάκη (επί της οδού Πειραιώς) 13/11/2014 έως 01/03/2015.
Επίσης, στο μουσείο του Πράδο φιλοξενήθηκαν έργα του έως τις 2 Οκτωβρίου, στο Τολέδο, και στη National Gallery of Art της Ουάσινγκτον έχει ξεκινήσει έκθεση 7 πρωτότυπων έργων του από τις 2 Νοεμβρίου έως 16 Φεβρουαρίου 2015.


Στέλλα Δεναξά