Actos de reformulación conversacional: a corrección (1992)

LA:1

L

2"o semostre

Cadernos de lingua 6,

CONVERSACIONAL: ACTOS DE REFORMT]LACIÓN CORRECCIÓN

A

XOSÉ I\, FERNÁNDEZ SAI-GADO

lnstituto da Lrngur Calege

o qu(] estamos rarnan libromen'io

Ó

cionais ssPecíficos

ana,liza-la conversa:

a aúilise do

A is. clases ou oulios semellantes' usa-la linguaxe' se acloitan enlprogar para . ais que discurso

e a anál¡se da

con'versa'

enc de

camente incomPatibles'

unha melocioanálisc clo discurso emprega s da lirgiiística' loía baseada en principios teóricos e c as técnicas cllle Trátase máis ben dtttth" serie de inten Cs proiiogt'it'itu máis alá cla.-unidade oraciomatr" resultan certeiras clr: coilxilnto "" baséanse nc iilamento clun ceclementos qtle so ffi"' clisclrrso' p categorías básicas ol¡ uniclades de de uirí fut-oración clun con'xunto rcgras de lelinritan as nadas sobre lales categorías, qr-rr:

A

clas secucncias r¡al {orrirad¿ls ctro r'1ue ó ou non (discursos incoherentes)' Apé1ase ás intuioións accrca ¿ áu t"h""ntc' Exrsrc traruÚ* ;-t icndencia Hto."rt;'i;; anaprrlo po;;;t textos' normalmcnte construíclos uns'';;n-,.,'tro

ben formadu, 1ai'"*Lo' tomar ttn ou lista, e a tratar d"

toi'"t""t"')

";;,i;;t

en piofundiclacle tódalas caraotorísticas'

it-

ent.e entran oo1,itó "u cie

teresantes clcste Limitado domini' enón tarnén un tirpr': gramáticos clo texto como Petófi ións realrzadas con eles trabalios baseados nos actos cle f (1915: Sinclair c Couithard (1975)" {-ongacre c1e investigaclo.",

"oto

ou Labov e Fanshel (1911)' Cademos de littgua (6) 1992,65-76

Pola contra a análise da conversa, tal e como a practican Sacks, Schegloff e Jeferson, é un enfoque rigorosamente empírico que eüta a elaboración de teorías prematuras. Os métodos son i:rductivos, buscan pautas recorrentes en moitos e diferentes rexistros de conversas espontáneas en contraste coa categorización inmediata de datos restrinxidos da anáüse do discurso. En segundo lugar, envez dunha ontoloxía teórica de regras, enfatíza¡se as consecuencias interactivas e inferenciais do feito de escoller entre enunciados alternativos. Tamén, contra da análise do discurso, apélase o monos posible a xuízos intuitivos -poden guia-las investigacións pero non son explicacións e certamente non circunscriben os datos; a énfase colócase no qus ocorre realmente, nor D.o que se adiviña que sería raro (ou aceptable) que ocorrese. Hai tendencia tamén a evita-las análises baseadas en textos únicos, xa que prefiren examinar tantos textos como sexa posible dun fenómeno concreto co fin de descubri-las propiedades sistemáticas da organizasiSa, secuencias do falar e como se conciben os enunciados para manexar tales secuencias.

EscollerémoJo segundo enfoque -análise da conversa- para levar a cabo unha achega descritiva sobre os procedementos e as funcións da corrección na lingua falada, pois é na conversa cara a cara onde a elaboración e a producción de enunciados coincide no eixe temporal, ó contrario da escrita que dispón de máis tempo de elaboración e polo tanto é posible reformula-lo escrito.

Corrección, paráfrase

e

refrasaxe

Calquera que se fixe un pouco nunha conversa darase de conta de que moitas veces ó producirmos un enunciado etyez de chegarmos ó final del estamos continuamente interrompendo o seu desenvolvemento. As posibiüdades de continuación trala interrupción pódense tipificar da seguinte manei¡a: (a) o locutor retoma o enunciado

i¡1s¡¡smpido repetindo a unidade ou unidades que precedea inmediatamente á ruptura; (b) o locutor despois da interrupción retoma o enunciado con outro elemento facendo unha modificación; (c) o locutor despois de interrompe-lo enunciado fai u¡ inciso introducindo outro para despois retoma-lo primeiro con algutras modificacións; e (d) o locutor deixa o enunciado sen acabar. Os enunciados que nos interesan describir son aqueles nos que

a interrupción vai seguida dunha reformulación do tipo iorrección efectuada polo propio locutor ou interlocutor. Entenderemos por corrección o procedemento que nos permite reelabora-lo discurso co

-66-

fin de faceJo enunciado máis correcto ou axeitado segundo o punto de vista de un ou de ámbolos interlocutores da conversa e así faciüta-Ia intercomprensión. Esta definición encerra certos problemas pois non sempre é doado distinguir nunha convorsa entre o que é propiamente corrección e outros dous fenómenos de reelaboración relacionados con ela: a pardfrase e arefrasme. Seguindo a Giilich e Kotschi (1987:35), as tres son subcategorías do procedemento máis xeral do acto de reformulación textual e relaciónanse gracias a teren unha estructura común,xRy, constituída por un enunciado fonte (x), u¡ enunciado reformulador (y) e un ma¡cador da reformulación (R).Á parte da refrasaxe, que é un acto de refo¡mulació t car acterizado pola repetición léxico-gramatical e por haber entrex ey un tipo de relación semántica de sinonimia denotativa, as diferencias entre a paráfrase e a corrección veñen dadas pola üstinta relación semántica que existe entre o enunciado fonte e o enunciado reformulador. Mentres que no caso da paráfrase unha equivalencia semá¡tica máis ou menos forte liga os dous enunciados, na corrección a relación semiántica entre os enunciados é de contraste, que pode ser de anulación total ou parcial. Na paráfrase o enunciado fonte non é considerado polo locutor como defectuoso senón simplemente como non completo, todo o máis "turbo", de modo que o onunciado reformulador serve para explicar, exemplificar ou resumir algo que non estaba suficientemente claro, en tanto que na corrección o 1o-

cutor si considera defectuoso o enunciado fonte, ou polo menos susceptible de ser corrixido ou reparado, de ai que o enunciado reformulador sirva para reparar unha "falta".

Na delimitación de corrección aínda se presenta outro problema. Trátase daqueles casos típicos de corrección on que a precisión do enunciado fonte está anulada parcial ou total:nente polo valor do enunciado reformulador. M. Charolles (1987:120) propón distinguir na corrección dous procedementos distintos, o de invq.lidación e o de rectificación (segundo el e ), nos cales só o primeiro sería verdadeiramente unha anulación da verdade. Isto parece pertinente, aínda que na práctica non sempre é posible mante-la distinción entre a corrección coas súas subclases e a paráfrase, xa que entre elas hai, por dicilo así, w. continuum semiántico. Por exemplo

non é doado üstinguir entre unha corrección de tipo rectificación unha paráfrase.

-67-

e

| ()l'J)Lr: Os cre nrplos quir irllos utilizll para c,xcrnplificar algirns tipos de d!r-raccia)n cstírn tiraclos clc clíras convorslls quc inros cicnominar (I) e (ii) As r1úas son convcrsrrs rlc poucos minutos (6-7), e clo arredor de cie plilrl.rl crrc-la rtliha. (1) ú unltlt con\crsu entlc clitas rapaz.as cL:25 anos que conceriararr Lrnhr citu para tlaballltrc:n na clabitraci(¡n clnns tsmas dun cuso quc í4",r clrlr nr¡ rucs seqttinLc. A grar,'aci(tn estii realiz.ada mentrcs tontibln r) rr.ifÉ. i)or¡s son ()s [cnl.rs principnis sotrre t¡s quc falan: (a) as irirrscs ¡lirtie:ullres quc'. i-1 cstir lt clisponsar a lrns individrtos clue cstán pt'e¡rallur.lo un cx¡rüü ile qelcgo pltrit ttnha oposiciítn, c (b) unha 'disfusiói1 sr¡I¡rr un mapa r,lo (ialicia que llcs ít scrvir cle material para a c.l;rborrri,-rn rllis ci¡scs. (lI) ú Lrnh;r L"on\ersil cntri: tlotts irnráns de 10 e 20 anos. L1, o críri:. r,ciio. cirrclícusc casc erclusir.anrcntc li "interrogar" aLZ sobre telir'.s rclircion¡c1¡s coli cscola (ani.qos. profcsorcs, mestrcs). A mcir¡nc1c par,.c tlos extmplos están recollidos dc (II) polo :,iir.r!¡le ieito rlt scrcrl 11r,iis irbundlrltcs as correccií)ns on (II) c.a en (l).

iil(l irrrnt¡s

Áspectos inttruct[r 0s da coruección

i

,4¡tittrt::; da co¡tt't:cititt P¡5[r-r Que a c{-]nvcrsít alc¡menos ó cousa de dous, a corrección

riollc

se

r

r-rceuurilar ¡ror calcluc:ra cJos locutorcs"

Hai que distinguir

rltrLis;rspectos

Prrr ¡.rnhe i.rlrcla. tcmos qrrc tlilerencinr aqueles casos en (lue o .lr-,crrir¡i c(ri'ri\c

un ilos :ruc froIir)s cnunciados (atLtocorecc[ón) dac1o outro falante (lrcterocotec-

iiuelci, .rn (iue corrixc os ernnncjados cí(¡tt\.

,iería ererrrplD de

aLLtocon'e

ccí(»t a realizacla en [1] e en [2]:

:1] (i.l c i-l cstin 1

i-

lalando do novo alLrmno de L1) pero t.n cn ¡en ¡lc¡os nir el cós outro.s? (I)

L-'c,.rr.i',-rr tr'ilr'r¡ fr)r ra/l ó sc clar conLa

I t) qa:rl,:

e

sí,r¡i-.i

io 'signiüca plolonganrento c¡ dlsculso

c1e

clue só é nn

alumlo.

da vocal, os sr:spensivos ... pausa

intciiuJ-.ció¡

-68-

prolon-

L1 arrlocorrixette c0sa por tru escola. Exemplo

clc Jtete

rocr¡rrecciótt ó o qtte se produce en [3]:

(L1 estzí lalando cott f,2 clos cantpos dc dcportc qtrc hai na escola) L1- ,\i é vcrdí quc ¿ot'i¡ solo ltai aqucl cantpo 1.2- nó: . irai trcs(ll)

t3l L2 corrixe

con nó: ltai tres ante a afirmación de I-1 dc que só había un

campo.

O normal ó que a ¿rutocorrccción predomine sobre a heterocorrccción dcbiclo sotrrc Lodo a quc o propio l¿rlante procura rapiclamcnto cmenda-1os posibles'orros' pata favorece-la intercomprensión co interlocutor. A hcLcrocc¡r¡ccción é máis normal en diálogos polémicos. Nas Dosas dúas conversas as autocorreccións tamén predominan sobre as heterocorrecoións: dos 16 exemplos analizados neste traballo 14 son auto- e 2 heterocorreocións. Por outra banda o locutor pode executar unha corrección por i¡.iciativa propia (autoinicíada.s), ou facela despois dunha instigación por parte clo outro locutor (heteroiniciada). Así, dependendo de que o locutor corrlxa os seus propios ennnciados or.t os do seu intcrlocutor, o conlormc o faga por propia iniciativa ou instigado polo outro falanle, podcmos establece-la segr.rintc tipoloxía:

(a) atúocotección autoitticiada: o locutor corrixe o serl enunciado por iniciativa propia. (b) autocotrección heteroittíciqda'. o locutor corrixe o seu enunciado por iniciativa do r¡utro falante. (c) lteterocorreccíón autoíticiada: o locutor corrixe o enunciado

do outro falante por iniciativa propia.

(d) lrcterocorrecciótt hcteroinic:iada.' o Iocuto¡ corrixe un enunciado dese falante pol idciativa clese mesmo. Como exemplo de autocorrccción autoiniciada pode servi-lo exemplo

[r]

e [2].

De autocorección heteroitticiada pode servirnos o que segue:

t4l

(L2 está contándolle cousas a LL sobte os seus coulpañeiros) I-2-ltaiche un quc se chana Giiili que tiña (luc ir cn sexto L1- clue se cltanta...? L2- Gt¡¡tilGi¡¡li nó chántase che Agustit pero chantántoslb Gfiili

(ll)

I-2 corrixe por unha parLa Gtiili por Agttslín e que se cltarun pot chamfunosllc, instigado poia pregunta de L1 que se chama...? Como exemplo de heterocorrección qtttoiniciada pode servirnos este ti¡ado da conversa (I):

-69-

pregrntarlle a L1 se lles ten quc aprende¡ ós seus alumnos distinción de ,ocais abcltas e pechadas para cando se examinen do cxame ofal). por exemplo: 1..1- Pero: son galegofalantes- . o qlte Pasa é que a: a chavala (tr-2 acaba de

t5]

i

buel

L2- bttctto castelanea algo porque a min: o día ese xa me dixo "hasta luego y tal' (l)

cuontcs e só se ciá naqueles casos en que un dos interlocutores posúe unha competencia reducida na lingua de comunicación' 2. Opornmit)ades de corrección e ntnTos de palabra'

l"lunira secuoncia clo tres turnos de palabra, danse polo menos catro otiortttrriclades de correcciírn ou instigación: dc corrección rneia) No turno 1 cláse a primeira oportunidade diante unha autocofreccií)n autoiniciada inmecliat¿rmente despois c1o

t6l

(L,1 e L2 están falando dos con-rpañeiros do colexio deste último) Ll- M. de donde é? ( ..), et'a de:... de IL o de García"' o que tcn a casa: diante do: da:... da: de Don F. (II)

f)

"

ó lado

\-2 dálle a L1 oportuniclade para i¡tervir na conversa polas súas continuas interrupcións. A demora de L1 i¡vita a unha autocorrección

sc.cuensia cle (II) en que peiículas que viu Pola semana:

vir taméri esta

2

L2

cstá contándolle a

L1

as

unha análisc r,áis polo r.'iúdo nesta oportunidade podería ser: unha opoftu-

iridarle ó firral clo tumo e outra trala clemo¡a do receptor ó final do tumo'

-74-

tZ

L2- asta

Ll-

L2

a

película taba

ñui

ben, que era de gasteÍs e asta era nova

dc qué, ho? de

gansten

Ll- ah!(rr)

L2 autocorrixe a pronuncia de gasters para gansters no turno 3 atrte a instigacióq de L1por medio do iniciador de corrección de qué ho2 no.turno 2, pronunciado cunha entoación de reprendemento. (d) No turno 3 hai oportunidade para unha autocorrección instigada polo outro fala¡te no turno anterior. Pode servir de exemplo o [a] e o [7]. Segundo Schegloff, Jefferson e Sacks (L911), neste rango de oportunidades na corrección o locutor establece unha orde de preferencias: preferencia 1, para unha autocorrocción autoinciada no mesmo tvno; preferencia 2, por autocorrección no turno 3 heteroiniciada por medio dun iniciador de corrección no turno 2; e preferencia 3, para unha un-ha heterocorrección autoi¡iciada. A pesar do pouco corpus co que traballamos, nos exemplos tratados das nosas conversas tamén observamos unha preferencia polas autocorreccións autoiniciadas (12) seguidas polas autocorreccións heteroiniciadas (2) e heterocorreccións autoidciadas (2)'. Das dúas últimas a maior ocorrencia dunhas ou outras depende dos diferentes tipos de conversa e situacións. 3. Niveis lingüísticos e corrección.

Os erros que se corrixen poden pertencer a niveis lingifsticos distintos: fonolóxico, morfosintáctico e semántico-praFnático. Moitas veces é difícil distinguir se pertencen a un ou outro nivel lingüístico pois é normal que uns se sobrepoñan sobre os outros. Os erros que máis frecuentemente se corrixen son do tipo semántico-pragmático, o que é índice de que a función primordial da corrección é a de facilita-la intercomprensión entre os locutores, pois é neste nivel onde os erros poderíaa prexudicar máis a intercomunicación. Dentro destes, algunhas correccións poden deberse a que o locutor non elixe a unidade léxica correcta, por exemplo en [8]:

t8]

L1- de Lugo,.. eu seino por unha rapaza que estudioulque fixolrematou galego este ano...

(I)

3

O, de autocorrecciór.rs autoininiciadas son [1], t2], t6], 18], t9], t10], "*"lr'rplo, [11], [12], [13], [14], [15], [16]; de autocorreccións hete¡oiniciadas $1, l7); e de heterocorleccións autoiniciadas [3], [5]. -1L-

L.1 autocorrixc sequidamella esfitdiolt por Ete fi-xo e este por rctltqlott.

En [!l] L2. cstír falar dun compañeiro c autocorrixe dazl por

clttittt:, c cste por Latotcc. Un pouco depois fai o mesmo cando di de que curso i. t'tiicltr: ett t¡tütt1, reinicianclo a interrupción cos mesmos elemenlos pero corriündo quirtll por serto.

l9l

L1 ( ) Ilenjanln dios! ntira!

échc... te: tenche dazl quincl catorce anos e

se_rto (lI)

vatche cr¡ qLilat e vaic]1c er;

En [] 0l i-2 autocorrixo corrixc a ÍJau por os qcordes:

Iltll

[..2-non.he lles cnscña a tocarD flaul os acordes

(II)

Ngunhas correccións están relacionadas co modo en que o locutor reformula a síra proxección no discurso modalizando ou precisan.io enunciaclos que poderían pareoer fortes. En llllLZ dí nó: talla¡temente aínda que logo antocorrxese modalizando por medio de pode qte nÓ:.

i11l

{-2-

nó

pode que nó: porque,

(l)

En [12] i-1 corri-re e procisa no turno 3 o enunciaclo do turno 1, ptaenlle par mandáronmc que lle pLuera, despois do asentimento tatrtants deI-7 confos ben!

l12l

L1- (.. ) e: e púxenlle deberes o outto día

L2.

fas ben!

!,i- rilantlita!)t1ie

c¡üe ))e puxcra deberes (.I)

OLllres !'o{ios a corrccción prócluccse para salienta-1a prcsencia üo

5tl\,ü11(r: f

,1i

l'1, : )-

eJ,:t¡i ,¡,; a .)Ltttr

ti)

c\li

,:trtel:tt1o. tc¡t.tos sinal:tdo se é Coruña o¿

I

ugg:

A:; ci¡rL:r:cciÓr.s dc iipo lonótico-fonolórico refírense a cuestións orcrtrui.ici¿'r ([7]), e os morlolóxict¡s a ouestións c-le concordancia

naioritariame'rr!.c, Por exenrplo cn [1] a autocorrección de teñen por í, se Cai conta Lluc o suxeito cra só un ildividuo, ou en [14] en que sr co¡rixe ¿rr"" Itor urilta fot,:;co¡tio, ou en [1,5) ctut... por amha flatúa.

¡le¡:

11.1] l,l

('.

) li acorditsie tlLtc (l)

ntir-antos un dia Un... (..

dr-rcclrc-s

fl5]

l)-

e seuórt se fas

lIgtin ¡ uírlo cu¡t cunha tTauta

) unha fotocopia qtc

(11)

FJo ír;lso ,ia coli'ersa (tri) proclúcensc algunhas autocorreccións ,Je tZ cando in'renil l,:producir palabras textuais dalgún mestre erl

castcián, pasa ó galego e inmecliatamonle autocorrixese.

[1ó]

i,2a

sc:

lle dtces"que

dilo'l' ."pero niño noves queva: qLle

paso de: de: neno de pámtlos, de: de niño de piruulo§'.

-12-

vamos a paso

(II)

4. Unidades lingüísticas e cantidade semántica corrixidas.

A actividade

da corrección non está ligada a ningunha unidade

verbal determinada, tanto unidades simples coma unidades de complexidade diferente poden ser corrixidas e corriiren elas mesmas. A unidade corrixida pode estar a ponas esbozada dos labios do farante (en [9] daz e quinc) ou estalo completamente (en lL] teñen ot lZl na casa).

Na corrección o grao de relación semántica de contraste entre o enunciado fonte e o reformulador pode variar duns exemplos a outros. En relación con esto distinguiamos antes dous procedementos dentro da corrección: a invalidqción ott corrección total, cando o enunc,iado corrector nega o enunciado fonte, e a rectificación ot corrección parcial, se o enunciado corrector non anula o enunciado fonte senón que o restri:rxe, amplía ou precisa, e estaría por tanto moi próxima a outras formas de reformulación, sobre todo da pariífrase. Por exemplo unha corrección de tipo invalidación témola en [3], o enunciado fonte queda totalmente anulado polo enunciado corrector de L1 marcado pola r.egacilnnó:.

t3] Ll- Ai LZ

éverdá que aora solo hai aquel campo nó:... hai tres (lI)

Fronte a [3], temos o exemplo [5] en que o enunciado corrector

deLZ castelanea algo non anula o enunciado fonte de LL de son galegofalantes, senón que simplemente o matiza:

15] Ll-

Pero: son galegofalantes... o que pasa é que a: a chavala por avemplo: buel LZ buena castelanea algo porque a min: o día ese xa me dixo,hasta Iuego

y tal' (l)

O mssmo pasa en [16], en que L2 precisa ironiza:rdo co enunciado corrector auga con sopa, o enunciado fonte sopa.

[16] (I 1 acaba de preguntarlle I-2- mui ben, mui ben...

de

que tal lles dan de comer no comedor escolar) primeiro plato sopa... auga con sopa (ll)

ión en [e], ou

outra ten quo ver co carácter polémico da conversa.

-

t3-

5. Marcador da correcciótt.

Unha relación semántica de contraste non nos vén dada só pola estructura do enunciado fonte e do enunciado reformulador, senón que esta relación establécea o locutor por medio dun marcador ou iniciador de corrección. Esta función demarcativa pode estar asumida por elementos prosódicos ou por expresións verbais. §rrnh¿ conversa son máis numerosos os prosódicos mentres que os verbais sono na cscrita, sobrc todo polas diferentes ca¡acterísticas de comunicación dunha e outra.

Os marcadores prosódicos refírense a pausas, interrupcións, prolongamentos de vocais, entoación, acentuación, velocidade de elocución, vacilacións, titubeos, intensidade da voz, etc. Normalmente estss non aparecen cada un por separado senón que se combinan uns oon outros (tamén cos verbais), como por exemplo en [17]: a L2 unl.ra fotocopia dun mapa que este lle prestara e que non lle sewiu para o que L1 quería) [-]- unha fotocop¡a que dLreches:.., " este é o do atlas,.. está ntoi ben e non sei que que ten os concellos todol' ...

117) (L1 recórdalle

L2- trai os luGArcs (11)

C enr.rnciado corrector trai os h¿GAl'es que corrixe a que ten os concellos non leva ningún marcador verbal que nos indique que se trata dunha corrección. Esta l,én dada por unha entoación especial do enunciado que l1e imprime L2, unha velocidade de execución moi ienta e pola cárga acentual de maior intensidade da normal sobre a sfl,aba GA. De igual modo no exemplo l7l LZ er,:ter.de que ten que corrixir o seu enunciado pola entoación de reprendemento con que o instiga n-1, ax'rlda ademais a carga acentual sobre o que.

tI

a película taba mui ben que era de gastew LL- de Eté ho? L2- de gansterc L1- a1¡!

tr.2- hasta

e hasta era nova

Outras veces é unha pausa a que servo de marcador da correc-

ción, en [15], ou unha interrupción lexical, en [10], ou un prolongamento de vocal seguida dunha pausa, en [6]. Cs ma¡cadores verbais, moito menos numerosos nas nosas conversas, forman tamén unha clase bastante heteroxónea. Podemos dis-

tinguir

dor.rs

grupos:

(a) Expresións verbais estereotipadas, llue son máis propias doutras formas de reformulación ca da corrección (é dicir, isto é, por exemplo)"

-14-

por exemplo (b) Adverbios, conxuncións, interxeccións' como (l5l) que bueno total' ¡ró: (t3]) *ur"ado, por excelencia da corrección ho?,(Pl),ou: (P). do falante Os ma¡cadores sinalan as dúbidas ou difrcultades asegurarse parte' para proseguir no üscurso e permíaenlle, por outra certo tompo paraareelaboración do seu discurso'

estas fallas en próximas contribuciÓns'

BIBLIOGRAI'ÍA

-75-

Giilich. 8.. Kotschi" T (1()S7): Lcs rICtcs dc rcforr.uulation clas 1a consulttrtion: 1-,\ 1) 1\/Ii /)1r C\l,L;ltiÉ', c)tl L'otruh,se das itttctat:lít¡tts t't'tltolcs. Ltt tltttttt: iL: ()alttirt:: tttla cutslLltotiott. Actes dtt collotyta le¡iltc it I'Littit'¿rsilÚ dc Lt'ott 2 dtL 13 au l5 déceniltre 19,1) Ficrrc Bangc. óil.. Bcrnc. Franolorl-s. Ivlaür, Nerv York: Fctcr tr-rng,

1-5-S1.

tr-rbor,, W., Ftnshel. D. (1977): Tltcro¡tcttt[c Díscot¡'sc: Psycotlrcropy os Co¡tt'crsttl it¡tt Ncrv York: Acadcntic Press. Lcvinson, S. C " (i()S9) .l'rogtttilica, Barcelona: Teidc. Sc'.hesioll. E.,\.. .lclierson. (1.. Sacks, H., (1977): "Thc prefercncc for

self-corroctiou Lo tt

Sill

gLt o

in the

organiz-ation

of rcpair in contcrsation",

gt: -§-i -161-332.

Particliles cliscnrsives et autoXIX Cotrg'cso húentociott0l de Lírtgiiística e Fi Lc¡l o:í o flct¡tt ii ttit: o s, L'ttit'ersi do de de S atúiago tlc Contpos tela,

one

n-Hrtllccocur,

re prise

1989"

P. (1992):

", en,'loos dt¡

r. IiI,

Earrié tlc

R.amírn Lorenzo ecl.

1-rr

A

Clortlña: Funclación "Peclro

Ntriza . 43-5-'+-+E.

Sini:iair.. .i ti..Coultharci. 11.I'I (lt)7-i): Tov+'srds att Attal\sis of Di';totLr¡;': r/rc Err,g/i.i/l {-s¿r¿l D¡' 7't:ctt:ltt:rs atrd PLt¡tils. London: ,.);ti¡rd tr- nir.crsitr Prcss.

-16-